Η «πεταλούδα-μονάρχης» να μπει στα προστατευόμενα είδη

Ομοσπονδιακοί αξιωματούχοι των ΗΠΑ ειδικευμένοι στην άγρια ζωή, πρότειναν την Τρίτη την προστασία της «πεταλούδας-μονάρχη», με την κατάταξή της στα επαπειλούμενα είδη, όπως αναφέρει ρεπορτάζ της εφημερίδας New York Times.

Οι φανταχτερές πεταλούδες με τα πορτοκαλί και μαύρα χρώματα, που φτερουγίζουν κάθε χρόνο σε μια επική αποδήμηση η οποία εκτείνεται σε χιλιάδες χιλιόμετρα και σε βάθος πολλών γενεών, βρίσκονται και στις δύο ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών κατά τη διάρκεια των θερμότερων μηνών του έτους. Παρά τις ραγδαίες μειώσεις του πληθυσμού τους, όμως, αυτός παραμένει ανθηρός.

Εάν η πρόταση γίνει αποδεκτή, η «πεταλούδα-μονάρχης» θα γίνει το πιο κοινό είδος του ζωικού βασιλείου που απολαμβάνει επίσημη προστασία. Αυτό σημαίνει ότι οι αξιωματούχοι βαδίζουν σε ένα τεντωμένο σκοινί. Αν περιορίσουν ελάχιστες δραστηριότητες που βλάπτουν τις πεταλούδες, ρισκάρουν να δώσουν συμβολικό χαρακτήρα στην πρόταση, χωρίς πρακτικό αντίκρισμα απέναντι στον κίνδυνο. Αν περιορίσουν πολλές, ενδέχεται να προκαλέσουν πολιτικές αντιδράσεις.

Παράλληλα, η εφαρμογή αυστηρότερων κανονισμών προστασίας, ίσως επιφέρει το αντίθετο αποτέλεσμα, αποτρέποντας ανθρώπους από τη δημιουργία βιότοπων πεταλούδων στις ιδιοκτησίες τους – καθώς η παρουσία ενός προστατευόμενου είδους θα μπορούσε να τους εκθέσει σε ποινικές ευθύνες.

Η τύχη της πρότασης θα εξαρτηθεί τελικά από την επόμενη κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον. Στη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, οι ειδικοί στην άγρια ζωή διαπίστωσαν ότι οι μονάρχες πληρούσαν τα κριτήρια για την ένταξή τους στη λίστα των απειλούμενων ειδών βάσει της νομοθεσίας, αλλά κάτι τέτοιο δεν συνέβη, καθώς άλλα είδη θεωρήθηκε ότι είχαν προτεραιότητα.

Μια συζήτηση έχει ανοίξει στις τάξεις των επιστημόνων σχετικά με το καθεστώς των μοναρχών της Βόρειας Αμερικής, και τους λόγους των παρατηρούμενων μειώσεων των πληθυσμών τους στη διάρκεια του χειμώνα. Για να αξιολογήσει το είδος, μια ομάδα ομοσπονδιακών βιολόγων στις ΗΠΑ εξέτασε εκατοντάδες μελέτες και πραγματοποίησε τη δική της μοντελοποίηση.

Η ομάδα υπολόγισε ότι τα επόμενα 60 χρόνια, οι μονάρχες της Βόρειας Αμερικής ανατολικά των Βραχωδών Ορέων έχουν 56% έως 74% πιθανότητα να φτάσουν στο σημείο όπου η εξαφάνισή τους θα αποδειχθεί αναπόφευκτη. Για τους αντίστοιχους που βρίσκονται στα δυτικά, η πιθανότητα αυξάνεται στο 99%.

Οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν τις πεταλούδες, σύμφωνα με την αξιολόγηση, είναι η απώλεια και η υποβάθμιση του ενδιαιτήματος αναπαραγωγής τους και των μεταναστευτικών και χειμαζόμενων οικοτόπων τους, η έκθεσή τους σε εντομοκτόνα, και οι ευρύτερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Οι αξιωματούχοι της άγριας ζωής, οι οικολόγοι και πολλοί επιστήμονες καλούν το κοινό να βοηθήσει φυτεύοντας τροφή για τις πεταλούδες – ιθαγενή γαλακτόχορτα, στα οποία βασίζονται οι κάμπιες, και μια ποικιλία άλλων ιθαγενών λουλουδιών που ανθίζουν τους θερμότερους μήνες και προσφέρουν νέκταρ στις ενήλικες πεταλούδες. Η πρόταση επισημαίνει δράσεις που σχετίζονται με τη χρήση φυτοφαρμάκων, ζητώντας δημόσια συζήτηση για τα απαιτούμενα μέτρα.

Δραστηριότητες όπως η εκτροφή ζώων, οι γεωργικές εργασίες και η κηπουρική προστατεύονται από διατάξεις που επιτρέπουν τη διαχείριση φυτών γαλακτώματος και νέκταρ – παρότι πιθανώς οδηγούν σε θανάτους μοναρχών. Η πρόταση δεν επιτρέπει την εξόντωση των πεταλούδων για μετατροπές λιβαδικών εκτάσεων, ή δασών, χωρίς ειδική άδεια – κάτι που ενδέχεται να οδηγήσει σε περιορισμούς για τις κατασκευαστικές εταιρείες.

Ο κίνδυνος για τους μονάρχες, σύμφωνα με τους επιστήμονες, δεν είναι ο παγκόσμιος αφανισμός τους. Πληθυσμοί του είδους υπάρχουν στην άγρια ​​φύση εκτός της γηγενούς περιοχής τους στη Βόρεια Αμερική – άλλωστε έχουν εισαχθεί από ανθρώπους, ή έχουν οδηγηθεί από τους ανέμους σε μέρη τόσο μακρινά όσο η Χαβάη, η Ισπανία και η Αυστραλία.

Αυτό που διακυβεύεται είναι η αξιοσημείωτη αποδήμησή τους, η οποία μπορεί να εκτείνεται σε έως και 5.000 χιλιόμετρα – από τις χώρες διαχείμασής τους στο κεντρικό Μεξικό, μέχρι τους θερινούς τόπους αναπαραγωγής τους στον Καναδά. Εάν η διαδρομή αυτή εκλείψει, οι πεταλούδες πιθανότατα θα επιμείνουν σε ορισμένες περιοχές των νότιων Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά ο αριθμός τους θα μειωθεί σημαντικά.

Το 2022, η Διεθνής Ενωση για τη Συντήρηση της Κόκκινης Λίστας της Φύσης –η επιστημονική αρχή για την κατάσταση των ειδών– ανακοίνωσε ότι είχε καταχωρίσει τον μεταναστευτικό μονάρχη ως επαπειλούμενο είδος, αλλά αργότερα τον ανακατέταξε ως ευάλωτο – μια λιγότερο οξεία κατηγορία. Ο Καναδάς κατέταξε το είδος ως απειλούμενο τον Δεκέμβριο του 2023, ενώ στο Μεξικό, η πεταλούδα-μονάρχης βρίσκεται υπό καθεστώς «ειδικής προστασίας».

Ορισμένοι ερευνητές ισχυρίζονται ότι οι ανησυχίες για τους μονάρχες και τις αποδημητικές τους συνήθειες είναι υπερβολικές. Οι πληθυσμοί των εντόμων τείνουν να παρουσιάζουν απότομες διακυμάνσεις, σημειώνουν, και οι μονάρχες έχουν ανακάμψει από ανησυχητικά χαμηλούς αριθμούς και στο παρελθόν. Αλλά άλλοι επιστήμονες ανησυχούν, σημειώνοντας ότι οι μη αποδημητικοί πληθυσμοί παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά ασθενειών.

. . .