Η Λιβύη βάζει «στην πρίζα» την Ελλάδα για τα κοιτάσματα αερίου

Αντιμέτωπη με κρίσιμες αποφάσεις θα βρεθεί το επόμενο διάστημα η κυβέρνηση στο κεφάλαιο των υδρογονανθράκων, που καλείται να ζυγίσει τα νέα δεδομένα από τη κίνηση της Λιβύης να προκηρύξει διεθνή διαγωνισμό για 22 νέα θαλάσσια και χερσαία μπλοκ, σεβόμενη ωστόσο τη λεγόμενη «μέση γραμμή» με την Ελλάδα.

Σε μια κίνηση που αρκετοί, όπως ο πρώην υπ. Ενέργειας και ευρωβουλευτής Γιάννης Μανιάτης, χαρακτηρίζουν ως «απρόσμενο δώρο» προς την ελληνική πλευρά, η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά, προκειμένου να ξαναφέρει πίσω τους αμερικανικούς κολοσσούς Exxon Mobil και Chevron (έχουν φύγει προ ετών από τη χώρα), επέλεξε να κρατήσει αποστάσεις από το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Και για να μην προκαλέσει αντιδράσεις από την Ελλάδα, με ό,τι εμπλοκή αυτό θα σήμαινε για τις μελλοντικές έρευνες, οι Λίβυοι χάραξαν τα νέα οικόπεδα, περιορίζοντας τα όριά τους εντός της μέσης απόστασης από τις εγγύτερες ελληνικές ακτές, σεβόμενοι το πλήρες δικαίωμα στις εγγύτερες νησιωτικές ακτογραμμές Κρήτης και Γαύδου και αγνοώντας παντελώς το τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Διαφημίζοντας πριν από μερικές ημέρες το σχέδιο στο νούμερο ένα event για την παγκόσμια πετρελαϊκή βιομηχανία, την έκθεση CERAWeek 2025 στο Χιούστον και με το βλέμμα στο «drill, baby drill» του προέδρου Τραμπ, η κυβέρνηση της Λιβύης περιορίζει τα επίμαχα μπλοκ «015» και «010» στη μέση απόσταση από την εγγύτερη ακτή της Κρήτης και της Γαύδου αντίστοιχα. Αντί δηλαδή να τα επεκτείνει πέραν αυτής κι εντός της κόκκινης έκτασης του τουρκολιβυκού μνημονίου, όπως φαίνεται στο σχετικό χάρτη.

Σημειωτέον ότι ακριβώς στα βόρεια του «015» βρίσκεται το ελληνικό μπλοκ «Δυτική Κρήτη» και στα βόρεια του «010» εκείνο για τη «ΝΔ Κρήτη», τα οποία έχουν παραχωρηθεί στην κοινοπραξία Exxon Mobil – Helleniq Energy.

Στο θέμα αναφέρθηκε στη συνέντευξή του στη Ναυτεμπορική ο Γ. Μανιάτης, λέγοντας ότι «η Λιβύη ακολουθεί, τουλάχιστον στα δυτικότερα τμήματα, τη μέση γραμμή ίσων αποστάσεων, έτσι όπως την είχαμε ξεκινήσει με τον λεγόμενο “νόμο Μανιάτη” τον Αύγουστο του 2011».

Στο άρθρο 156 ορίζεται ότι «ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ (αφ’ ης κηρυχθεί) είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης (τόσο ηπειρωτικών όσο και νησιωτικών) από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης».

Σύμφωνα με τον χάρτη των 22 οικοπέδων που βγάζει προς παραχώρηση η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά, κανένα δεν παραβιάζει τη «μέση γραμμή».

Στην πράξη, αυτό που κάνουν οι Λίβυοι βάζει ένα νέο δεδομένο στο τραπέζι, το οποίο η κυβέρνηση θα πρέπει να αξιολογήσει και συνυπολογίσει στις από εδώ και πέρα αποφάσεις της. Ειδικά γύρω από την παγωμένη εδώ και καιρό υπόθεση με το ενδιαφέρον της Chevron για παραχώρηση του μπλοκ στα νότια της Κρήτης, το οποίο περνά μέσα από το διεκδικούμενο από τη Λιβύη τμήμα του τουρκολιβυκού μνημονίου.

Το παράνομο μνημόνιο και οι διεκδικήσεις της Λιβύης

Ως κίνηση, είναι ασφαλώς μια θετική εξέλιξη. Αλλά αυτό δεν σημαίνει, όπως σχολιάζουν παρατηρητές, ότι η Λιβύη δείχνει «γενναιοδωρία» απέναντι στην Ελλάδα και ότι έχει παραιτηθεί από το τουρκολιβυκό μνημόνιο και τις διεκδικήσεις που απορρέουν από αυτό.

Απλώς στην παρούσα φάση έκρινε ότι επειδή θέλει να κάνει άνοιγμα στην κυβέρνηση Τραμπ και να προσελκύσει πίσω τους κολοσσούς του χώρου, δεν τη συμφέρει να πάει σε «σύγκρουση» με την Ελλάδα, γι’ αυτό και ανακοίνωσε τα συγκεκριμένα οικόπεδα.

Αλλά σε κάθε περίπτωση, το τμήμα που ενδιαφέρει τη Chevron, το οποίο αφορά μια έκταση που είχε οριστεί με το νόμο Μανιάτη και βρίσκεται στα νότια και νοτιοανατολικά της Κρήτης, είναι περιοχή που διεκδικεί η Λιβύη, όχι η Τουρκία. Αρα, επειδή έχει αποδειχθεί στη πράξη ότι η κυβέρνηση της Τρίπολης δεν θέλει να έχει τριβές με την Exxon Mobil ή άλλες αμερικανικές εταιρείες – άλλωστε θέλει να τις φέρει πίσω στη χώρα – είναι η κατάλληλη ευκαιρία, όπως λένε οι ειδικοί, για να παραχωρηθεί το συγκεκριμένο μπλοκ στη Chevron.

Κοιτάσματα παντού

Τα παραπάνω συμβαίνουν σε μια συγκυρία μεγάλης ξανά κινητικότητας γύρω από τους υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο. Την ίδια στιγμή που στην Ελλάδα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην Exxon Mobil, η οποία φέρεται να είχε δηλώσει ότι εντός του 2025 θα ανακοινώσει ένα οδικό χάρτη με τα αναλυτικά βήματα μέχρι την έναρξη της ερευνητικής γεώτρησης στο «μπλοκ» Νοτιοδυτικά της Κρήτης, παντού στην περιοχή ψάχνουν για κοιτάσματα.

Από το Ισραήλ μέχρι την Αίγυπτο και από τη Βουλγαρία μέχρι τη Ρουμανία, οι ειδήσεις είναι συνεχείς, με νέες γεωτρήσεις, όπως αυτές που ανακοίνωσε χθες η Energean.

Το νέο πρόγραμμα της εταιρείας, στο κοίτασμα Kάτλαν του Ισραήλ, αφορά δύο γεωτρήσεις, την «Αθηνά» και τον «Ζευς» που θα γίνουν το 2026, από τις οποίες αναμένεται να παραχθούν 26 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου και συνολικά 170 εκατ. βαρέλια ισοδυνάμου πετρελαίου (mmboe).

Το Kάτλαν είναι το τρίτο κοίτασμα της Energean στο Ισραήλ, καθώς από τα δύο άλλα, το Καρίς και το Βόρειο Καρίς, έχει ήδη παραγωγή που το 2024 ανήλθε σε 112 χιλιάδες βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου την ημέρα (kboed).

Μερικές μόλις μέρες πριν, τη Δευτέρα 17 Μαρτίου, η ισραηλινή κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι έδωσε 6 άδειες για έρευνα και εκμετάλλευση κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην κοινοπραξία BP – Socar και τη NewMed Energy για την επονομαζόμενη περιοχή «Zone I», έκτασης 1.700 τετραγωνικών χιλιομέτρων, στο βόρειο κομμάτι.

Τον Φεβρουάριο στην Αίγυπτο, η κυβέρνηση άναψε το πράσινο φως σε πέντε νέες συμβάσεις, για έρευνα και εκμετάλλευση φυσικού αέριου και πετρελαίου, οι οποίες εμπλέκουν τις Egyptian General Petroleum Corporation (EGPC), Egyptian Natural Gas Holding Company (EGAS), South Valley Egyptian Petroleum Holding Company (GANOPE) και πολλές ακόμη διεθνείς εταιρείες ενέργειας. Οι συμβάσεις αφορούν έναν αριθμό τουλάχιστον 40 νέων γεωτρήσεων με ελάχιστη δεσμευμένη επένδυση περίπου 225,3 εκατομμυρίων δολαρίων.

Στη γειτονιά μας, έκλεισε προ ημερών η συμφωνία μεταξύ της ρουμανικής OMV Petrom (θυγατρικής της αυστριακής OMV), με την ισραηλινή NewMed Energy, για την εξερεύνηση του υπεράκτιου τμήματος «Han Asparuh» στο τμήμα που ελέγχει η Βουλγαρία στη Μαύρη Θάλασσα.

Πάλι η Σόφια είχε ανακοινώσει τον Δεκέμβριο ότι η Shell ξεκινά έρευνες για πετρέλαιο και αέριο στο μπλοκ «1-26 Khan Tervel», που βρίσκεται στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της Βουλγαρίας στη Μαύρη Θάλασσα και καλύπτει μια έκταση 4.000 τ.χλμ.

Το μεγαλύτερο φυσικά project στην περιοχή είναι αυτό με το οποίο η Ρουμανία φιλοδοξεί να γίνει σύντομα ο μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το Neptun Deep στη Μαύρη Θάλασσα, με βάθη μεταξύ 100 και 1.700 μέτρων, το οποίο εκτιμάται ότι διαθέτει 100 δισ. κυβικά μέτρα.

Το έργο ήρθε πρόσφατα ξανά στο προσκήνιο μετά την 5ετή συμφωνία μεταξύ της αυστριακής OMV και της γερμανικής Uniper για την προμήθεια φυσικού αερίου, ίσους με 15 τεραβατώρες από το κοίτασμα που βρίσκεται στην οικονομική ζώνη της Ρουμανίας στη Μ. Θάλασσα.

Ως ποσότητα αντιστοιχεί στο 1,5% περίπου των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της Γερμανίας το 2024 και θα είναι η πρώτη μεγάλη συμφωνία μετά την πρώτη ανακάλυψη φυσικού αερίου στο τμήμα της Μαύρης Θάλασσας της Ρουμανίας πριν από μια δεκαετία.

Οι υδρογονάνθρακες είναι ένα θέμα που στη Μεσόγειο δεν μένει στα λόγια, αλλά μετουσιώνεται σε πράξεις με συνεχείς νέες ερευνητικές γεωτρήσεις.

Τέτοιες στην Ελλάδα έχουμε να δούμε εδώ και 23 χρόνια. Από το 2001, με το κοίτασμα «Δήμητρα», στο Καλπάκι του νομού Ιωαννίνων, που δεν οδήγησε σε ανακάλυψη.