Η δολαριακή «βόμβα» στις αναδυόμενες οικονομίες και η πυριτιδαποθήκη της Αργεντινής

Μπορεί στον όρο «παράπλευρα θύματα» να μη δίνει…ιδιαίτερη σημασία όταν μιλά για πολέμους, αλλά σε καμία περίπτωση, τις περισσότερες φορές, δεν είναι ασήμαντα, και αυτό ειδικά ισχύει στην περίπτωση των επιπτώσεων του παγκόσμιου πολέμου δασμών στις λεγόμενες αναδυόμενες αγορές.

Τα περισσότερα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών θα υποχωρήσουν, σύμφωνα με τους στρατηγικούς αναλυτές της Societe Generale, οι οποίοι προειδοποίησαν ότι το γουάν της Κίνας πρόκειται να υποχωρήσει «μέτρια» και ότι το ραντ της Νότιας Αφρικής και τα νομίσματα της Λατινικής Αμερικής πιθανότατα θα κολλήσουν σε αδύναμα επίπεδα.

Στην Goldman Sachs οι στρατηγικοί αναλυτές δήλωσαν ότι η εκτόνωση του δολαρίου θα στηρίξει πιθανώς τις συναλλαγματικές ισοτιμίες σε άλλες μεγάλες ανεπτυγμένες χώρες και όχι στις αναπτυσσόμενες οικονομίες.

Η «μπάλα καταστροφής εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη στο ειδικό δείκτη των αναπτυσσόμενων οικονομιών (ΕΜ – FX,), στις οποίες ανήκει και η Αργεντινή, αλλά θα επιβραδυνθεί», έγραψαν οι αναλυτές με επικεφαλής τον Phoenix Kalen στη Societe Generale στο Λονδίνο.

Ενώ ο δείκτης MSCI Emerging Markets Currency Index έκλεισε την εβδομάδα σε υψηλό πέντε μηνών, οι συζητήσεις με τους επενδυτές έδειξαν ότι η απαισιοδοξία απέναντι στα περιουσιακά στοιχεία είναι μεγάλη, με τους διαχειριστές κεφαλαίων να οχυρώνονται για τον εμπορικό πόλεμο. Το κολομβιανό πέσο και η ρουπία της Ινδονησίας υποχώρησαν περισσότερο μεταξύ των νομισμάτων των οικονομιών της Ευρώπης την περασμένη εβδομάδα, σημειώνει το Bloomberg.

«Ακόμη και αν το χειρότερο σενάριο δεν υλοποιηθεί τώρα, η τρέχουσα αβεβαιότητα προκαλεί ήδη ζημιά», δήλωσε ο Tamas Cser, ο οποίος συμβάλλει στη διαχείριση περίπου 2,8 δισ. δολαρίων στην Hold Alapkezelo στη Βουδαπέστη, προσθέτοντας ότι «η επενδυτική διάθεση μειώνεται παγκοσμίως».

Οι μετοχές επλήγησαν σκληρά, με τον δείκτη MSCI Emerging Market Index να σημειώνει πτώση 3,7% μέσα στην εβδομάδα. Επεισόδια πολιτικής αναταραχής φέτος στην Τουρκία, την Ινδονησία και τη Νότια Κορέα έχουν αυξήσει την ανησυχία των επενδυτών σχετικά με την ανάληψη κινδύνων στις αναδυόμενες αγορές.

Στην Τουρκία, η Morgan Stanley αναθεώρησε τις προβλέψεις της αυτή την εβδομάδα για να υποδείξει μια ασθενέστερη λίρα μέχρι το τέλος του έτους και συνέστησε να μην γίνονται συναλλαγές με μεταφορά. Η αναταραχή με τους δασμούς στις ΗΠΑ πιθανόν να κόστισε στην Τουρκία άλλα 10 δισ. δολάρια σε συναλλαγματικά αποθέματα, προσθέτοντας στις απώλειες που υπέστη τον περασμένο μήνα εν μέσω μιας εσωτερικής πολιτικής κρίσης.

«Η τοποθέτηση σε ξένες θέσεις έχει πιθανότατα μειωθεί περαιτέρω αυτή την εβδομάδα ως απάντηση στο παγκόσμιο ρίσκο που σχετίζεται με τους δασμούς, πράγμα που σημαίνει ότι η ζήτηση συναλλάγματος των ντόπιων θα είναι ο βασικός παράγοντας που θα καθορίσει τις προοπτικές των αποθεμάτων», έγραψαν αναλυτές, μεταξύ των οποίων οι Hande Kucuk και Arnav Gupta στη Morgan Stanley.

Ορισμένοι επενδυτές χρησιμοποίησαν το ξεπούλημα ως ευκαιρία για να κάνουν ευκαιρίες. Ο Cser της Hold Alapkezelo δήλωσε ότι αγόρασε περισσότερες πολωνικές μετοχές σε ένα στοίχημα ότι οι πολιτικές του Τραμπ θα οδηγήσουν σε περισσότερες ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες.

Εν τω μεταξύ, η Μαλίν Ροσενγκρεν (Malin Rosengren), διαχειρίστρια κεφαλαίων της RBC BlueBay με έδρα το Λονδίνο, προέβλεψε ότι οι στρατηγικές του Τραμπ θα ενθαρρύνουν άλλους πολιτικούς ηγέτες να υιοθετήσουν ριζοσπαστικές τακτικές, αυξάνοντας την πιθανότητα πιο ακραίων διακυμάνσεων της αγοράς.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα δούμε περισσότερες περιπτώσεις σε όλες τις αναδυόμενες οικονομίες, όπου η πολιτική των ισχυρών ανδρών δοκιμάζει τα όρια της νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων», δήλωσε η Ροσενγκρεν, αναφέροντας ότι «οι επενδυτές θα μετατοπιστούν ώστε να δώσουν μεγαλύτερη βαρύτητα στα οικονομικά και θα προσπαθήσουν να δουν μέσα από τις εξάρσεις του πολιτικού χάους».

Αγωνία για την Αργεντινή

Σε μία από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, την αργεντίνικη, υπάρχει αγωνία σε σχέση με το αν αύριο, Δευτέρα 14 Απριλίου, το δολάριο θα σημειώσει κούρσα ανόδου.

Η Αργεντινή αναμένει με ανυπομονησία τις επιπτώσεις των χαλαρών νομισματικών ελέγχων στη χρηματοπιστωτική αγορά. Για πρώτη φορά εδώ και χρόνια, οι ιδιώτες μπορούν πλέον να αγοράζουν απεριόριστες ποσότητες δολαρίων ΗΠΑ. Μόνο τυχαίο δεν είναι που αύριο (14.4.25) θα επισκεφτεί το Μπουένος Άιρες, ο ΥΠΟΙΚ των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσετ.

Την Παρασκευή 11 Απριλίπου 2025, το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και άλλων πολυμερών αναπτυξιακών τραπεζών στην Ουάσιγκτον ενέκρινε νέα δάνεια συνολικού ύψους περίπου 21 δισ. δολαρίων για την Αργεντινή για το τρέχον έτος. Στη συνέχεια, ο υπουργός Οικονομίας της Αργεντινής Σαντιάγο Καπούτο ανακοίνωσε τη χαλάρωση των αυστηρών ελέγχων στο συνάλλαγμα.

Η ανακοίνωση αποτέλεσε έκπληξη και αποτελεί σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση μιας ελεύθερης αγοράς συναλλάγματος στην Αργεντινή, σύμφωνα με την Handelsblatt.

Μια κούρσα του δολαρίου, όμως, θα ήταν μια πολιτική καταστροφή για την κυβέρνηση – και το ΔΝΤ. Εάν οι επενδυτές αντάλλασσαν τα πέσος τους με δολάρια σε μεγάλη κλίμακα, αυτό θα αποτελούσε σαφή δήλωση δυσπιστίας προς την κυβέρνηση Μίλεϊ και θα επιτάχυνε την απώλεια της δημοτικότητας του φιλελεύθερου προέδρου, η οποία συνεχίζεται από τις αρχές του έτους.

Οι συναλλαγματικοί έλεγχοι χαλαρώνουν με μικρά βήματα

Για χρόνια, οι Αργεντινοί είχαν τη δυνατότητα να ανταλλάσσουν δολάρια μόνο σε μικρές ποσότητες και σε σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία. Οι εταιρείες δεν επιτρέπεται να μεταφέρουν τα κέρδη τους στο εξωτερικό και οι εξαγωγείς δεν μπορούν να διαθέτουν ελεύθερα το συνάλλαγμα τους.

Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο οι ξένοι δανειστές έχουν μέχρι στιγμής επενδύσει ελάχιστα στην Αργεντινή. Φοβούνται ότι αν απελευθερωθούν οι συναλλαγματικές ισοτιμίες και υποτιμηθεί το πέσο, οι επενδύσεις τους θα χάσουν ξαφνικά την αξία τους.

Ωστόσο, παρά το βήμα που ανακοινώθηκε τώρα, ο πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι δεν έχει ακόμη τολμήσει να απελευθερώσει πλήρως τις συναλλαγές συναλλάγματος. Επειδή τα αποθέματα της κεντρικής τράπεζας βρίσκονται ακόμη στο κόκκινο, μια κρίση στην παγκόσμια οικονομία με κατάρρευση των εξαγωγών της Αργεντινής θα μπορούσε να οδηγήσει σε κρίση του ισοζυγίου πληρωμών μέσα σε λίγους μήνες. Η χώρα δεν θα ήταν τότε πλέον σε θέση να εισάγει φάρμακα ή άλλα ζωτικής σημασίας προϊόντα.

Η χαλάρωση των συναλλαγματικών ελέγχων γίνεται τώρα με μικρά βήματα: οι ιδιώτες μπορούν πλέον να αγοράζουν απεριόριστα δολάρια ΗΠΑ. Προηγουμένως, η ανταλλαγή περιοριζόταν σε 200 δολάρια το μήνα. Αντί για μια σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία, η συναλλαγματική ισοτιμία θα κινείται στο μέλλον ελεύθερα σύμφωνα με την προσφορά και τη ζήτηση εντός ενός εύρους ζώνης που θα διευρύνεται κατά 1% κάθε μήνα.

Το εύρος ζώνης που καθορίζεται τώρα από την κυβέρνηση αντιστοιχεί σχεδόν ακριβώς στη διαφορά μεταξύ της επίσημης ισοτιμίας και της ισοτιμίας της μαύρης αγοράς. Κατά την αγορά δολαρίων, μόνο 100 δολάρια μπορούν να αγοραστούν σε μετρητά, τα υπόλοιπα πρέπει να μεταφερθούν μέσω τραπεζικών λογαριασμών. Αυτό αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του ξεπλύματος χρήματος και στην αποφυγή του να προκαλούν αναταραχές στα τραπεζικά υποκαταστήματα τα χαρτονομίσματα δολαρίων που λείπουν.

Επιπλέον, οι εταιρείες θα μπορούν να μεταφέρουν μερίσματα σε ξένους μετόχους για πρώτη φορά από το οικονομικό έτος 2025. Οι εταιρείες, ορισμένες από τις οποίες έχουν συσσωρεύσει τεράστια αποθέματα πέσο με την πάροδο των ετών, τα οποία δεν τους επιτρεπόταν να ανταλλάξουν ή τους επιτρεπόταν να τα μεταφέρουν στο εξωτερικό μόνο σε περιορισμένο βαθμό, δεν θα εξακολουθήσουν να είναι σε θέση να αποκτήσουν επίσημα δολάρια.

Η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, δικαιολόγησε τη χορήγηση του δανείου στην Αργεντινή με τις μεταρρυθμίσεις που είχε δρομολογήσει ο πρόεδρος Μιλέι. Το νέο δάνειο είχε εγκριθεί σε αναγνώριση της εντυπωσιακής προόδου που είχε σημειωθεί στη σταθεροποίηση της οικονομίας. «Πρόκειται για ψήφο εμπιστοσύνης στην αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις, να ενισχύσει την ανάπτυξη και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των Αργεντινών», εξήγησε η Γκεοργκίεβα στο κοινωνικό δίκτυο X.

Παράλληλα, το Ταμείο διασφαλίζεται με το νέο δάνειο: το ΔΝΤ συνδέει τη δέσμευση του δανείου με την αποπληρωμή των οφειλόμενων πληρωμών κεφαλαίου και τόκων της Αργεντινής, συνολικού ύψους 41 δισ. δολαρίων ΗΠΑ, τα επόμενα χρόνια.

Συνεπώς, το ΔΝΤ συνεχίζει να χορηγεί ένα μεγάλο μέρος των νέων δανείων του, ώστε η κυβέρνηση της Αργεντινής να συνεχίσει να αποπληρώνει τα δάνειά της από τις συμφωνίες του 2018 και του 2022.

Η δημοτικότητα του Μιλέι μειώνεται σημαντικά

Μια άλλη χρεοκοπία της Αργεντινής θα έπληττε επίσης σοβαρά το ΔΝΤ: η Αργεντινή αντιπροσωπεύει το 28% του συνόλου των δανείων του ΔΝΤ. Από ιστορική άποψη, ο κίνδυνος μιας νέας χρεοκοπίας είναι μεγάλος: άλλωστε, αυτή είναι η 23η συμφωνία που συνάπτει το Ταμείο με την Αργεντινή από το 1958. Η χώρα των χρόνιων οφειλετών δεν έχει τιμήσει καμία από αυτές.

Παρ’ όλα αυτά, κανένας πρόεδρος της Αργεντινής δεν έχει εφαρμόσει τις απαιτήσεις του Ταμείου για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό τόσο ριζικά όσο ο Μιλέι, ο οποίος μείωσε τις κρατικές δαπάνες κατά 5% σε σχέση με την οικονομική παραγωγή μόλις λίγες εβδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τον Δεκέμβριο του 2023. Έκτοτε, το κράτος εισπράττει περισσότερα από όσα δαπανά, εξαιρουμένων των πληρωμών τόκων. «Κάναμε τα μαθήματά μας τον πρώτο χρόνο», δήλωσε ο υπουργός Καπούτο όταν ανακοίνωσε τη χαλάρωση των ελέγχων στο συνάλλαγμα.

Για τον Μιλέι, η σφραγίδα έγκρισης και το δάνειο του ταμείου έρχονται σε μια σημαντική στιγμή. Τον Μάρτιο, ο πληθωρισμός επανήλθε πάνω από το 3% για πρώτη φορά μετά από πέντε μήνες, στο 3,7%. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθωρισμός εξακολουθεί να βρίσκεται στο 56% ετησίως. Το κατά πόσον το ποσοστό πληθωρισμού θα συνεχίσει να μειώνεται είναι αμφίβολο.

Ταυτόχρονα, η δημοτικότητα της κυβέρνησής του έχει μειωθεί από πάνω από 50% πέρυσι σε περίπου 40%. Εν τω μεταξύ, τα συνδικάτα διαδηλώνουν και πάλι για πρώτη φορά μαζί με τους συνταξιούχους.

Στις εκλογές για το Κογκρέσο στα τέλη Οκτωβρίου, ο Μιλέι, ο οποίος δεν έχει ακόμη την πλειοψηφία στο Κογκρέσο, πρέπει να κερδίσει περισσότερες έδρες στο κοινοβούλιο και θέσεις γερουσιαστών για το κόμμα του. Διαφορετικά, το πολιτικό και οικονομικό μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα κινδυνεύει να βαλτώσει. Μέχρι στιγμής, έχει εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις μόνο με διατάγματα, τα οποία θα πρέπει κάποια στιγμή να μετατραπούν σε νόμους.