Η Γερμανία στις κάλπες: Οι υποψήφιοι, οι ενδεχόμενες συνεργασίες και τα «αγκάθια»

Οι σημερινές κάλπες θεωρούνται οι πιο κρίσιμες στην πρόσφατη γερμανική ιστορία, καθώς η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με φλέγοντα εσωτερικά και εξωτερικά ζητήματα.

Η οικονομία, η μετανάστευση, η ενεργειακή ακρίβεια και ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία αποτελούν μεγάλα «αγκάθια» για τους Γερμανούς, ιδιαίτερα την ώρα που η βιομηχανία της χώρας ανησυχεί και για ενδεχόμενους δασμούς του Ντόναλντ Τραμπ.

Προβληματισμό δημιουργεί στην Ευρώπη, παράλληλα, το γεγονός ότι το AfD φαίνεται ότι θα κατακτήσει τη δεύτερη θέση, συγκεντρώνοντας 21%, αμέσως μετά τους Χριστιανοδημοκράτες, που φαίνεται ότι θα κόψουν πρώτοι το… νήμα με 28% -ποσοστό χαμηλότερο από το «ασφαλές» 30%.

Ακολουθεί το Σοσιαλδημοκρατικού Κόμμα του Όλαφ Σολτς με 16%, οι Πράσινοι με 14% και η Αριστερά με 8%.

Εκτός Μπούντεσταγκ φαίνεται ότι θα μείνει τελικά η Σάρα Βάγκενκνεχτ και το κόμμα της «Συμμαχία Σάρα Βάγκενκνεχτ», που δεν συγκεντρώνει το απαιτούμενο 5%.

Οι κάλπες θα ανοίξουν στις 8:00πμ τοπική ώρα και θα κλείσουν στις 18:00 (ώρες Ελλάδος 9:00 και 19:00).

Γιατί οι φετινές εκλογές είναι ιδιαίτερα κρίσιμες

Οι σημερινές κάλπες στήνονται σε μια κρίσιμη συγκυρία για τη Γερμανία και την Ευρώπη.

Οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γερμανία – σε Μάνχαϊμ, Σόλινγκεν, Μαγδεμβούργο και Ασάφενμπουργκ- πιέζουν τα παραδοσιακά κόμματα να αλλάξουν ρότα αναφορικά με το μεταναστευτικό και να ανασχεδιάσουν τη διαδικασία ασύλου.

Οι επιθέσεις αυτές έχουν ενισχύσει το ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD), που φαίνεται ότι θα αναδειχτεί δεύτερο κόμμα και διπλασιάσει τις θέσεις του στην Μπούντεσταγκ.

Ένα από τα «καυτά» ζητήματα της φετινής κάλπης είναι και η γερμανική οικονομία, που βρίσκεται σε ύφεση για δεύτερη συνεχή χρονιά.

Η νέα κυβέρνηση πρέπει να κινηθεί γρήγορα για να αντιστρέψει αυτή την εικόνα και να δώσει νέα «πνοή» στη γερμανική βιομηχανία, που «γονατίζει» από το ενεργειακό κόστος και τον σκληρό κινεζικό ανταγωνισμό.

Οι τέσσερις υποψήφιοι για την καγκελαρία

Φαβορί για την καγκελαρία είναι ο Φρίντριχ Μερτς, επικεφαλής του Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος CDU και «αιώνιος» πολιτικός αντίπαλος της Άνγκελα Μέρκελ.

Ο 69χρονος πολιτικός επισκιάστηκε από την Άνγκελα Μέρκελ το 2002 και αποχώρησε για λίγο από την πολιτική σκηνή της χώρας, διατέλεσε σύμβουλος σε επενδυτικές τράπεζες και έγινε ερασιτέχνης πιλότος.

Τον Ιανουάριο 2021, ο Μερτς, με 466 ψήφους, ηττήθηκε στις εκλογές του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) από τον Άρμιν Λάσετ που έλαβε 521 ψήφους.

Μετά την ήττα Λάσετ στις εκλογές και την αποχώρησή του από το «τιμόνι» του κόμματος, ο Μερτς ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του στις δεύτερες εκλογές για την ηγεσία του CDU το 2021, με αντιπάλους τους Norbert Röttgen και Helge Braun.

Κατά τη σύντομη εκστρατεία τους, οι αντίπαλοι του Μερτς τοποθετήθηκαν ως κληρονόμοι της Μέρκελ.

O Μερτς, ωστόσο, υποσχέθηκε μια αποφασιστική ρήξη με την κεντρώα γραμμή που ακολουθούσε η Μέρκελ για 16 χρόνια.

Έχει υποσχεθεί μόνιμούς συνοριακούς ελέγχους και αυστηρότερους κανόνες ασύλου για να περιοριστεί η μετανάστευση, μειώσεις φόρων και δαπάνες ύψους 50 δισ. ευρώ για την «ενεργοποίηση» της γερμανικής οικονομίας.

Προκάλεσε, ωστόσο, εσωκομματική «θύελλα» αντιδράσεων όταν προσπάθησε να προσελκύσει τις ψήφους του AfD μέσω του μεταναστευτικού του προγράμματος.

Και παρότι ο Μερτς έχει αρνηθεί ότι θα συνεργαστεί με το AfD, η Άνγκελα Μέρκελ, σε μια σπάνια πλέον παρέμβασή της, είπε πως είναι λάθος να κυνηγάει τις ψήφους του κόμματος.

Εν μέσω μεγάλων αντιδράσεων, ο 69χρονος πολιτικός αναγκάστηκε να κάνει πίσω.

Έχει παράλληλα υποσχεθεί να επιστρέψει τη Γερμανία στο «τιμόνι» της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να συνδράμει στην επίλυση του ουκρανικού.

Η 46χρονη Άλις Βάιντελ είναι η πρώτη υποψήφια καγκελάριος του AfD, από την ίδρυση του κόμματος το 2013.

Το τελευταίο διάστημα κατάφερε να εξασφαλίσει τη στήριξη του πλουσιότερου ανθρώπου του κόσμου, του Ίλον Μασκ, και συνάντησε τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Μόναχο.

Σύμφωνα με γερμανικά ΜΜΕ, η Βάιντελ έχει μικρές πιθανότητες να γίνει καγκελάριος της Γερμανίας, ωστόσο φαίνεται ότι έχει αρκετά μεγάλη δυναμική ανάμεσα στους νεότερους ψηφοφόρους.

Το πρόγραμμά της προβλέπει μαζικές απελάσεις μεταναστών ενώ έχει δηλώσει πως θέλει να βάλει ένα τέλος στις ρωσικές κυρώσεις.

Θέλει επίσης να επισκευάσει τους κατεστραμμένους αγωγούς αερίου Nord Stream και να «γκρεμίσει» τις ανεμογεννήτριες που έχουν στηθεί στη χώρα, παρότι αυτές παράγουν το 25% του γερμανικού ηλεκτρικού ρεύματος.

Έχει επιλέξει το σλόγκαν «Άλις για τη Γερμανία», το οποίο θυμίζει το σλόγκαν των ναζί «Alles für Deutschland» (σ.σ. όλα για τη Γερμανία).

Στην τρίτη θέση των δημοσκοπήσεων βρίσκεται ο σημερινός καγκελάριος και επικεφαλής του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Όλαφ Σολτς, ο οποίος ηγήθηκε ενός αντιδημοφιλούς κυβερνητικού συνασπισμού που κατέρρευσε το περασμένο φθινόπωρο.

Η κυβέρνησή του αντιμετώπισε δυσκολίες με το «καλημέρα», ιδιαίτερα λόγω των επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία στη γερμανική οικονομία.

Σήμερα υπόσχεται στήριξη για την Ουκρανία «για όσο χρειαστεί» και ξεκαθαρίζει ότι δεν θα αποδεχτεί ειρηνευτική συμφωνία με το ζόρι.

Για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προκρίνει ταχύτερη απέλαση όσων δεν καταφέρνουν να πάρουν άσυλο.

Η κυβέρνησή του έθεσε σε ισχύ συνοριακούς ελέγχους, που όπως υποστηρίζει μείωσαν τα αιτήματα για άσυλο κατά ένα τρίτο μέσα σε ένα χρόνο.

Την ίδια ώρα, το SPD θέλει να δημιουργήσει ένα «γερμανικό κονδύλι» για την ανάπτυξη των επενδύσεων και να αυξήσει το βασικό μισθό στα 15 ευρώ την ώρα, από 12,81.

Πολλά μέλη του κόμματος πιστεύουν ότι μετά από την κατάρρευση της κυβέρνησής του θα έπρεπε να είχε αποχωρήσει και να επιτρέψει στον Boris Pistorius να ηγηθεί του κόμματος στις εκλογές.

Τέταρτος υποψήφιος καγκελάριος είναι ο Ρόμπερτ Χάμπεκ των Πράσινων, ο οποίος έπαιξε και ρόλο -κλειδί στη γερμανική κυβέρνηση του Σολτς ως αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομικών.

Αρνείται οποιαδήποτε επιστροφή στην πυρηνική ενέργεια και ζητά πιο προσιτή πρόσβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που μέχρι το τέλος του περασμένου έτους κάλυπτε το 63,4% των αναγκών των Γερμανών σε ηλεκτρική ενέργεια.

Ο 55χρονος Χάμπεκ επιμένει ότι η Γερμανία πρέπει να συνεχίσει να βοηθάει την Ουκρανία και άσκησε δριμεία κριτική στον Μερτς για την προσπάθειά του να κερδίσει τους ψηφοφόρους του AfD.

Οι σχέσεις του με τον Μερτς χαρακτηρίζονται… μέτριες αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο να συμμετάσχει σε κάποιο κυβερνητικό συνασπισμό.

Οι συνεργασίες της «επόμενης ημέρας»

Τα συντηρητικά κόμματα CDU και CSU αναμένεται να κερδίσουν τις περισσότερες έδρες στη Μπούντεσταγκ.

Οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι ο Μερτς θα συνεργαστεί είτε με το SPD είτε με τους Πράσινους -ιδιαίτερα αφότου ξεκαθάρισε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μπει στον κυβερνητικό συνασπισμό το ΑfD.

Μάλιστα, αρκετοί θεωρούν πιθανό το ενδεχόμενο να συνεργαστεί και με τα δύο αυτά κόμματα, σχηματίζοντας έναν ευρύ συνασπισμό.

«Κλειδί» αποτελεί η είσοδος ή μη των Φιλελεύθερων και του κόμματος της Σάρα Βάγκενκνεχτ στο κοινοβούλιο, ενδεχόμενο που μειώνει τις πιθανότητες μιας πιο σταθερής δικομματικής κυβέρνησης.

Σε περίπτωση που τα δύο αυτά κόμματα μπουν τελικά στη Βουλή, τότε μειώνονται πολύ οι πιθανότητες μιας δικομματικής κυβέρνησης, που θα ήταν πολύ πιο σταθερή από μια τρικομματική.

Οι συζητήσεις για σχηματισμό κυβέρνησης μπορούν να φτάσουν μέχρι το… Πάσχα ενώ αρκετοί αναλυτές δεν αποκλείουν και το ενδεχόμενο να φτάσουν μέχρι το καλοκαίρι.

Ψηφίζουν περίπου 61 εκατομμύρια Γερμανοί

Στις κάλπες έχουν δικαίωμα να προσέλθουν περίπου 61 εκατομμύρια Γερμανοί εκ του συνολικού πληθυσμού των 83 εκατομμυρίων.

Πρόκειται για Γερμανούς πολίτες, που είναι 18 ετών.

Δικαίωμα επιστολικής ψήφου έχουν και οι Γερμανοί υπήκοοι που ναι μεν ζουν στο εξωτερικό αλλά έχουν διαμείνει στη Γερμανία για τρία συναπτά έτη κατά τη διάρκεια της τελευταίας 25ετίας.

Τα γερμανικά δικαστήρια μπορούν να αφαιρέσουν το δικαίωμα ψήφου πολιτών που έχουν καταδικαστεί για πολιτικά εγκλήματα, όπως κατασκοπεία και αποκάλυψη κρατικών μυστικών, αλλά όχι για δολοφονίες, βιασμούς ή σεξουαλική κακοποίηση παιδιών.

Οι ίδιοι κανόνες ισχύουν και για τους υποψήφιους των κομμάτων.

Οι γυναίκες ψηφοφόροι αντιπροσωπεύουν λίγο πάνω από το μισό του εκλογικού σώματος, περίπου το 40% είναι άνω των 60 ετών και το 14% είναι κάτω των 30.

Η συμμετοχή των Γερμανών είναι συνήθως υψηλή στις εκλογικές αναμετρήσεις, αγγίζοντας το 76% στις τελευταίες δύο γενικές εκλογές.

Το όριο του 5%

Ο γερμανικός εκλογικός νόμος προβλέπει ότι εκπροσώπηση στη Βουλή έχουν τα μικρά κόμματα που καταφέρνουν να περάσουν το «κατώφλι» του 5%.

Ο εν λόγω νόμος ετέθη σε ισχύ το 1953 για να αποτραπεί η είσοδος μικρών κομμάτων με ακραία ρητορική, που απειλούσε τον πυρήνα της δημοκρατίας.

Υπάρχουν, όμως, εξαιρέσεις σε αυτή τη διάταξη.

Το όριο του 5% αίρεται εάν εκπρόσωποι του εκάστοτε μικρού κόμματος κερδίσουν τουλάχιστον τρεις εκλογικές περιφέρειες.

Για παράδειγμα, το 2021 το κόμμα της γερμανικής αριστεράς (Die Linke) μπήκε στη βουλή με ποσοστό 4,9% και έστειλε 39 νομοθέτες στο κοινοβούλιο.

Η δεύτερη εξαίρεση είναι για υποψήφιους που εκπροσωπούν μια αναγνωρισμένη γερμανική μειονότητα, όπως οι Δανοί στο Σλέσβιχ-Χόλσταϊν ή Σόρβιοι στη Σαξονία.

Απαιτούνται 35.000 έως 38.000 ψήφοι για να κερδίσει ένας υποψήφιος μια εκλογική περιφέρεια, οπότε οι εκπρόσωποι ενός μειονοτικού κόμματος πρέπει να συγκεντρώσουν τουλάχιστον αυτό τον αριθμό ψήφων για να μπουν στη βουλή.

Το 2021, ο Stefan Seidler, εκπρόσωπος της μειονότητας των Δανών, κέρδισε 55.000 ψήφους και μια θέση στο κοινοβούλιο.

Ο σχηματισμός κυβέρνησης και η εκλογή καγκελάριου

Σε περίπτωση που ένα κόμμα κερδίσει το 50%, τότε έχει αρκετούς βουλευτές για να επιβάλλει την ατζέντα του και να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις.

Το σενάριο αυτό, όμως, είναι απίθανο ακόμη και σε λιγότερο ταραχώδεις πολιτικά περιόδους.

Για αυτό το λόγο, τα κόμματα στη Γερμανία συνηθίζουν να συνεργάζονται με ένα ή και περισσότερα μικρά κόμματα για να σχηματίσουν συνασπισμούς και να ελέγξουν την Μπούντεσταγκ.

Παραδοσιακά, καγκελάριος γίνεται ο υποψήφιος του κόμματος με τις περισσότερες ψήφους και ο επικεφαλής του κόμματος που γίνεται κυβερνητικός εταίρος αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Εξωτερικών.

Ο καγκελάριος αποφασίζει τα πρόσωπα που θέλει στο υπουργικό του συμβούλιο και στη συνέχεια ο πρόεδρος της χώρας, εν προκειμένω ο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, δίνει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.

Καγκελάριος μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε Γερμανός πολίτης άνω των 18 ετών.

Δεν απαιτείται να έχει εκλεγεί στη Μπούντεσταγκ αλλά πρέπει να έχει τη στήριξη της πλειοψηφίας των νομοθετών.

Η πρώτη συνεδρίαση της Μπούντεσταγκ πρέπει να πραγματοποιηθεί το πολύ 30 ημέρες μετά από τις εκλογές.

Με βάση το γερμανικό σύνταγμα, ο πρόεδρος της χώρας προτείνει τον υποψήφιο καγκελάριο, ο οποίος πρέπει να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία (50+1).

Σε περίπτωση που αυτό δεν επιτευχθεί, τότε τα μέλη της Μπούντεσταγκ επιλέγουν άλλον υποψήφιο και προχωρούν σε σχετική ψηφοφορία, κατά την οποία πάλι απαιτείται η απόλυτη πλειοψηφία.

Σε περίπτωση που δεν αναδειχτεί νικητής ούτε στη δεύτερη ψηφοφορία, τότε πραγματοποιείται άμεσα μια τρίτη.

Όποιος υποψήφιος κερδίσει τις περισσότερες ψήφους αναλαμβάνει την καγκελαρία -απαιτείται, δηλαδή, απλή πλειοψηφία.

Εάν ο καγκελάριος εκλεγεί με απόλυτη πλειοψηφία, ο πρόεδρος πρέπει να τον διορίσει μέσα σε επτά ημέρες.

Σε περίπτωση που εκλεγεί με απλή πλειοψηφία, όμως, τότε ο πρόεδρος είτε πρέπει να τον διορίσει μέσα σε μια εβδομάδα είτε θα πρέπει να διαλύσει την Μπούντεσταγκ και να προκηρύξει νέες εκλογές εντός των επόμενων 60 ημερών.