Ηλικιωμένοι οδηγοί: Ένα κοινωνικό πρόβλημα που ψάχνει λύση

Η οδήγηση αποτελεί βασικό στοιχείο της αυτονομίας και της καθημερινότητας πολλών ανθρώπων.

Ωστόσο, με την πάροδο της ηλικίας, οι ικανότητες που απαιτούνται για την ασφαλή οδήγηση αρχίζουν να φθίνουν, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα τόσο για τους ηλικιωμένους οδηγούς όσο και για τους υπόλοιπους χρήστες του δρόμου.

Καταρχάς, η φυσιολογική γήρανση επιφέρει μείωση στην όραση, την ακοή και τα αντανακλαστικά.

Οι ηλικιωμένοι οδηγοί μπορεί να δυσκολεύονται να διακρίνουν πινακίδες, πεζούς ή φώτα κυκλοφορίας, ειδικά τη νύχτα.

Παράλληλα, η καθυστέρηση στις αντιδράσεις τους αυξάνει τον κίνδυνο ατυχημάτων, ιδιαίτερα σε καταστάσεις που απαιτούν γρήγορες αποφάσεις, όπως σε διασταυρώσεις ή σε αυτοκινητόδρομους.

Επιπλέον, προβλήματα υγείας, όπως αρθρίτιδα, μειωμένη μυϊκή δύναμη ή νευρολογικές παθήσεις, επηρεάζουν την ικανότητα ελέγχου του τιμονιού και των πεντάλ.

Παθήσεις όπως η άνοια ή το Αλτσχάιμερ μπορούν να οδηγήσουν σε σύγχυση, απώλεια προσανατολισμού και λανθασμένες αποφάσεις κατά την οδήγηση.

Το πρόβλημα επιτείνεται από το γεγονός ότι πολλοί ηλικιωμένοι διστάζουν να εγκαταλείψουν την οδήγηση, καθώς τη συνδέουν με την ανεξαρτησία τους.

Ωστόσο, η σωστή αξιολόγηση της ικανότητάς τους και η χρήση εναλλακτικών μέσων μεταφοράς μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των κινδύνων και στην προστασία της οδικής ασφάλειας.

Οι έρευνες που έχουν γίνει στο εξωτερικό καταδεικνύουν την ένταση του προβλήματος. Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία στις ΗΠΑ, οι ηλικιωμένοι εμπλέκονται σπανιότερα σε τροχαία ατυχήματα σε σχέση με τους νεότερους οδηγούς, αλλά αποτελούν δυσανάλογα συχνά την κύρια αιτία ατυχημάτων που έχουν ως αποτέλεσμα σωματικές βλάβες και νεκρούς.

Το 2023, οι άνω των 65 ετών ήταν οι κύριοι υπαίτιοι στο 68,1% αυτών των περιπτώσεων. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται με την ηλικία: το ποσοστό των άνω των 75 ετών που ήταν υπαίτιοι έφτανε το 76,7%.

Οι νεότεροι οδηγοί ηλικίας 18 έως 25 ετών προκαλούν επίσης πολλά ατυχήματα (66,1%), αλλά η ασφαλέστερη ηλικιακή ομάδα είναι οι 45 έως 55 ετών, οι οποίοι ευθύνονται κυρίως μόνο στο 49,8% των περιπτώσεων.

Τα αίτια των ατυχημάτων διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των ηλικιακών ομάδων. Οι ηλικιωμένοι είναι πιο πιθανό να αγνοήσουν την προτεραιότητα (20,9%) και να κάνουν λάθη κατά τη στροφή ή την είσοδο (21,6%).

Αντίθετα, οι νεότεροι οδηγοί κατηγορούνται συχνότερα για παραβάσεις όπως υπερβολική ταχύτητα (12,1%) ή οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ (3,9%).

Ωστόσο, οι ηλικιωμένοι πλήττονται περισσότερο από το μέσο όρο από τις σοβαρές συνέπειες των ατυχημάτων: το 2023, το 37,7% όλων των θανάτων από τροχαία ατυχήματα ήταν ηλικίας 65 ετών και άνω.

Αυτό οφείλεται τόσο στη χαμηλότερη σωματική τους αντοχή όσο και στο γεγονός ότι είναι πιο πιθανό να είναι πεζοί στην κυκλοφορία.

Τα στοιχεία εγείρουν το ερώτημα για τη λήψη ειδικών μέτρων, όπως τεστ οδηγικής ικανότητας για τους ηλικιωμένους, προκειμένου να αυξηθεί η ασφάλειά τους στους δρόμους.

Το ερώτημα πάντως παραμένει: Μέχρι ποια ηλικία πρέπει να οδηγούμε;

Σύμφωνα με τον Κ.Ο.Κ. ο κάτοχος της άδειας οδήγησης ενός Ι.Χ. θα πρέπει μετά το 65ο έτος της ηλικίας του να προχωρήσει σε ανανέωση ανά 3ετία καταβάλλοντας το σχετικό παράβολο. Επίσης, προβλέπονται εκ νέου ιατρικές εξετάσεις από παθολόγο και οφθαλμίατρο.

Στην περίπτωση που ο κάτοχος της άδειας οδήγησης είναι άνω των 80 ετών απαιτούνται κάθε 2ετία επιπλέον των ανωτέρω πιστοποιητικών και δύο πιστοποιητικά ιατρικής εξέτασης από ωτορινολαρυγγολόγο και νευρολόγο (ή νευροψυχίατρο ή ψυχίατρο).