Ζητείται σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για το τέλος του κόσμου

O κόσμος μπορεί να βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και αυτό είναι κάτι που πλέον γνωρίζουν όλοι. Εκείνο που δεν ξέρει κανείς είναι το πότε θα επέλθει αυτή η καταστροφή. Η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε να στραφεί για βοήθεια σε εμπειρογνώμονες και σε ένα κέντρο καινοτόμου έρευνας.

Οι επιστήμονες, με την ενίσχυση εκατομμυρίων λιρών που λαμβάνουν από το κράτος, θα προσπαθήσουν να δημιουργήσουν ένα «σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης» για δύο λεγόμενα «σημεία καμπής» της κλιματικής αλλαγής: κρίσιμα όρια που, αν ξεπεραστούν, θα μπορούσαν να βυθίσουν τη Βρετανία και μεγάλο μέρος του κόσμου σε μια νέα πραγματικότητα ακραίων καιρικών συνθηκών και επισιτιστικής ανασφάλειας.

Το πολυετές πρόγραμμα ύψους 81 εκατ. λιρών θα αναπτύξει ρομπότ –ονομάστηκαν WALL-E από ορισμένους ειδικούς, προς τιμήν του ρομποτικού περιβαλλοντικού ήρωα της Pixar– για την παρακολούθηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στον Ατλαντικό Ωκεανό και την Αρκτική, αναφέρει το Politico. Τα χρήματα θα αξιοποιηθούν επίσης για υπερυπολογιστές που  αναπτύσσουν μοντέλα ιστορικών κλιματικών δεδομένων.

Η έρευνα θα καθοδηγείται από το Advanced Research and Invention Agency (ARIA), έναν ανεξάρτητο φορέα που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση και ιδρύθηκε με την παρότρυνση του πρώην συμβούλου της Ντάουνινγκ Στριτ, Ντόμινικ Κάμινγκς, κορυφαίου βοηθού του Μπόρις Τζόνσον έως ότου ο δεύτερος αναγκάστηκε να φύγει από την Ντάουνινγκ Στριτ το 2020.

Το ARIA έχει αρμοδιότητα να διεξάγει έρευνες που θεωρούνται «πολύ υποθετικές, πολύ δύσκολες ή πολύ διεπιστημονικές για να συνεχιστούν αλλού», σύμφωνα με δική του δήλωση.

Αυτές περιλαμβάνουν τη διερεύνηση πιθανών κλιματικών καταστροφών. «Εναπόκειται στις κυβερνήσεις να σκέφτονται το αδιανόητο για το τι μπορεί να συμβεί», είπε στο Politico η Λόρι Λέιμπορν, ερευνήτρια για το κλίμα και την ασφάλεια στη δεξαμενή σκέψης Institute for Public Policy Research.

Παρακολούθηση του κλίματος

Οι πλήρεις λεπτομέρειες του έργου θα ανακοινωθούν στις αρχές του 2025. Ωστόσο, ο βασικός στόχος είναι να παρακολουθούνται οι αλλαγές στα ρεύματα των ωκεανών, τη θερμοκρασία και το λιώσιμο των πάγων – φαινόμενα που σχετίζονται με την υπερθέρμανση του πλανήτη και που θα μπορούσαν να προαναγγέλλουν την κατάρρευση του υποπολικού συστήματος ρευμάτων (SPG).

Αυτό το σύστημα θαλάσσιων ρευμάτων παίζει κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση του εύκρατου κλίματος της Βόρειας Ευρώπης. Το έργο θα αξιολογήσει επίσης τον κίνδυνο κατάρρευσης του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας.

Εάν υπάρχουν ενδείξεις ότι το SPG πρόκειται να καταρρεύσει, αυτό σημαίνει ότι έρχονται δυνητικά δομικές αλλαγές στις παγκόσμιες συνθήκες.

Υπάρχει ακόμη σημαντική επιστημονική αβεβαιότητα, αλλά ορισμένα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν ότι η κατάρρευση του SPG θα μπορούσε να συμβεί το 2040, με αποτέλεσμα ψυχρότερους χειμώνες και θερμότερα καλοκαίρια στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη, ενώ δυνητικά θα διαταράξει τις βροχές των μουσώνων που έχουν ζωτική σημασία για την επισιτιστική ασφάλεια στη δυτική Αφρική.

Τελικά, ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα μόνιμο σύστημα παρακολούθησης που θα ειδοποιεί τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής εάν πλησιάσουμε σε ένα σημείο καμπής, προσφέροντας στις κυβερνήσεις και στους πληθυσμούς τους ζωτικό χρόνο για προετοιμασία.

Η Σάρα Μπόντιεκ, μία από τους επιστήμονες που ηγούνται του προγράμματος κλιματικής αλλαγής στο ARIA, προειδοποίησε ότι ο κόσμος είναι λιγότερο προετοιμασμένος για τα κλιματικά σημεία ανατροπής από ό,τι ήταν για την COVID-19.

«Είδαμε τις καταστροφικές, κοινωνικές και οικονομικές, συνέπειες του κορονοϊού, αλλά και την ταχύτητα με την οποία μπορέσαμε να ανταποκριθούμε και να αρχίσουμε να παρέχουμε εμβολιασμό και ιατρική περίθαλψη», σχολίασε στο Politico.

«Τι θα συνέβαινε αν διαβούμε ένα από αυτά τα σημεία ανατροπής του κλίματος; Λοιπόν, στην πραγματικότητα, δεν έχουμε το ίδιο επίπεδο ετοιμότητας που είχαμε για την πανδημία».

«Καταστροφικές απώλειες»

Ομως, τα προειδοποιητικά σημάδια για το SPG θα μπορούσαν να είναι μόνο το πρώτο στάδιο ενός ακόμη μεγαλύτερου σημείου καμπής: την κατάρρευση του ωκεάνιου ρεύματος μεσημβρινής κυκλοφορίας του Ατλαντικού (AMOC).

Η Διακυβερνητική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (IPPR) θεωρεί απίθανη μια απότομη κατάρρευση του AMOC αυτόν τον αιώνα. Αλλά, εάν συμβεί, οι επιστήμονες προβλέπουν καταστροφικές παγκόσμιες συνέπειες.

Μια πρόσφατη έκθεση του IPPR, που συντάχθηκε από τη Λέιμπορν, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατάρρευση του AMOC θα οδηγούσε σε τόσο ακραίο κρύο, που «θα εξαφάνιζε κάθε καλλιέργεια στο Ηνωμένο Βασίλειο». Οι ευρύτερες επιπτώσεις του θα μπορούσαν να προκαλέσουν «καταστροφικές απώλειες σε βασικές καλλιέργειες παγκοσμίως», ανέφερε η έκθεση.

Η έκθεση επέκρινε την κυβέρνηση ότι δεν λαμβάνει υπόψη τα σημεία αιχμής για το κλίμα κατά την αξιολόγηση των κινδύνων και της στρατηγικής για την εθνική ασφάλεια.

Η Λέιμπορν θεωρεί θετική την ιδέα ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης. Εάν πλησιάζουμε σε ένα οριακό σημείο «χρειαζόμαστε όσο πιο έγκαιρη προειδοποίηση μπορούμε», είπε.

Η Τζέμα Μπέιλ, συνδιευθύντρια με την Μπόντιεκ στο έργο του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης, περιέγραψε την έρευνα ως «τα άκρα του εφικτού».

«Αυτό που θέλουμε να κάνουμε κατά τη διάρκεια των πέντε ετών του προγράμματός μας είναι να δείξουμε ότι θα μπορούσε να είναι εφικτό», τόνισε στο Politico η Μπέιλ. «Ισως θα έχουμε κάτι που μοιάζει με σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης στο τέλος της πενταετίας. Αλλά ίσωςκαταφέρουμε να κάνουμε τους ανθρώπους να σκεφτούν ότι πρέπει να πάρουμε πραγματικά στα σοβαρά αυτούς τους κινδύνους».

Οι προκλήσεις είναι τεχνικές όσο και επιστημονικές, εξηγεί η Μπόντιεκ στο Ρolitico. Τα ρομποτικά όργανα μέτρησης –αυτά που παρομοιάζονται με το WALL-E– θα έπρεπε να λειτουργήσουν επί πολλά χρόνια στα βάθη του ωκεανού ή στο στρώμα πάγου της Γροιλανδίας στη μέση ενός αρκτικού χειμώνα.

Η  Μπόντιεκ και η Μπέιλ έχουν ειδίκευση στην Ιατρική Φυσική και όχι στην επιστήμη του κλίματος. Ζήτησαν από κορυφαίους επιστήμονες του κλίματος, καθώς και από ειδικούς στην τεχνολογία αισθητήρων, προτάσεις για τον σχεδιασμό του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης. Ο οργανισμός σχεδιάζει επίσης να συνεργαστεί με κοινωνικούς επιστήμονες που μπορούν στη συνέχεια να βοηθήσουν στη μετατροπή των ευρημάτων σε συστάσεις πολιτικής.

Να είμαστε προετοιμασμένοι

Ο Τιμ Λέντον, καθηγητής Κλιματικής Αλλαγής στο Πανεπιστήμιο του Εξετερ, είναι ένας από αυτούς που υπέβαλαν προτάσεις. Μια δυνητική κατάρρευση του SPG θα μπορούσε να εκτυλιχθεί «αρκετά γρήγορα. Σε διάστημα μιας δεκαετίας», είπε ο Λέντον στο Politico. Το κόστος της κρατικής επένδυσης σε ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης τώρα είναι «ελάχιστο σε σύγκριση με αυτό που μπορεί να εξοικονομηθεί από τις ζημιές», πρόσθεσε.

Αλλά αν συμβεί το αδιανόητο και ενεργοποιηθεί το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης SPG, τι θα μπορούσε πραγματικά να κάνει η βρετανική κυβέρνηση;

«Θα έπρεπε να ξεκινήσει από τα βασικά», είπε ο Λέντον.

«Πιο σκληροί χειμώνες με περισσότερα χιόνια: Ας πάρουμε λίγο περισσότερο αλάτι. Ας σκεφτούμε περισσότερο σαν τη Βρετανική Κολομβία και πώς αντιμετωπίζουν τους χειμώνες τους. Πώς κάνουμε το σιδηροδρομικό δίκτυο πιο ανθεκτικό; Πώς αντιμετωπίζουμε τη μεγαλύτερη ζήτηση για θέρμανση;».

Σε πιο ακραία σενάρια, οι υπουργοί θα έπρεπε να αναρωτηθούν: «Τι είδους γεωργία μπορούμε να διατηρήσουμε και πώς υποστηρίζουμε τους αγρότες να συνεχίσουν να το κάνουν;» πρόσθεσε. 

Στο πιο απίθανο σενάριο μιας πλήρους κλίμακας κατάρρευσης του AMOC, αυτές οι πρώιμες προειδοποιήσεις θα απαιτούσαν ακόμη πιο δραστικά μέτρα από τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο.

Η Λέιμπορν περιγράφει την κατάρρευση του AMOC και τις επιπτώσεις της στη γεωργία και την κοινωνία, ως «κατακλυσμό πλανητικής κλίμακας».

«Η υπερβολή είναι ένα χαρακτηριστικό της εποχής μας. Αλλά αυτές είναι οι κατάλληλες λέξεις για αυτό που θα συμβεί», κατέληξε.

. . .