Ευαισθητοποίηση για το πολλαπλούν μυέλωμα

Ο Μάρτιος είναι ο μήνας ευαισθητοποίησης για το Πολλαπλούν Μυέλωμα και στις 30 Μαρτίου εορτάζεται η Διεθνής Ημέρα Μυελώματος. Το πολλαπλούν μυέλωμα είναι μια αιματολογική κακοήθεια που ανήκει στις πλασματοκυτταρικές δυσκρασίες και αφορά στον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό κλωνικών πλασματοκυττάρων στο μυελό των οστών. Τα πλασματοκύτταρα αυτά αφενός έχουν την ικανότητα να δημιουργούν οστεολυτικές εστίες στα οστά, αφετέρου να διηθούν το μυελό των οστών με αποτέλεσμα αναιμία και να παράγουν μονοκλωνική ανοσοσφαιρίνη, η οποία να δημιουργεί προβλήματα στη λειτουργία των νεφρών.  

Ο μήνας Μάρτιος είναι παγκοσμίως αφιερωμένος στην ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση για το Πολλαπλούν Μυέλωμα (March Myeloma Action Month) με πρωτοβουλία του Διεθνούς Ιδρύματος για το Μυέλωμα (IMF). Στη χώρα μας διαγιγνώσκονται ετησίως περίπου 600 ασθενείς που πάσχουν από αυτή τη χρόνια νόσο. Καταρρίπτοντας τους μύθους και μειώνοντας το στίγμα, στόχος είναι η ενίσχυση της κατανόησης και της υποστήριξης των ατόμων και των οικογενειών που παλεύουν με αυτή την ασθένεια.

Η ζωή με το μυέλωμα συνεπάγεται διάφορες προκλήσεις, τόσο σωματικές όσο και ψυχολογικές. Συμπτώματα όπως ο πόνος στα οστά, η κόπωση και η ευαισθησία σε λοιμώξεις μπορούν να διαταράξουν σημαντικά την καθημερινή ζωή. Επιπλέον, η μακροχρόνια λήψη πολύπλοκων θεραπευτικών σχημάτων, συμπεριλαμβανομένης της στοχεύουσας θεραπείας, της ανοσοθεραπείας, της χημειοθεραπείας και της αυτόλογης μεταμόσχευσης αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων μυελού των οστών, υπογραμμίζει την ανάγκη για ισχυρά συστήματα υποστήριξης των ασθενών και των φροντιστών τους.

Η έγκαιρη ανίχνευση είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική διαχείριση του πολλαπλού μυελώματος. Η τακτική παρακολούθηση πρώιμων καταστάσεων όπως η ασυμπτωματική γαμμαπάθεια αδιευκρίνιστης σημασίας και το ασυμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα, καθώς και η ευαισθητοποίηση για τα συμπτώματα της νόσου μπορούν να οδηγήσουν σε έγκαιρη διάγνωση και βελτιωμένα αποτελέσματα για τους ασθενείς.

Ο Μήνας Ευαισθητοποίησης και η Διεθνής Ημέρα Μυελώματος υπογραμμίζουν επίσης τη σημασία της αέναης έρευνας και καινοτομίας. Οι πρόοδοι στην ιατρική ακριβείας και την ανοσοθεραπεία προσφέρουν ελπίδα για βελτιωμένα θεραπευτικά αποτελέσματα και καλύτερη ποιότητα ζωής για τους ασθενείς. Οι κλινικές δοκιμές διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην αξιολόγηση των νέων θεραπειών και στη διαμόρφωση του μέλλοντος της θεραπευτικής του πολλαπλού μυελώματος.

Η Μονάδα Πλασματοκυτταρικών Δυσκρασιών της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ αποτελεί κέντρο αναφοράς με παγκόσμια αναγνώριση. Στην Μονάδα εκπαιδεύονται ειδικευόμενοι Παθολογικής Ογκολογίας, Αιματολογίας και Εσωτερικής Παθολογίας, καθώς και φοιτητές του 8ου έως 12ου 6μήνου της Ιατρικής Σχολής. Στην Μονάδα εργάζεται σημαντικός αριθμός διαχειριστών και διαχειριστριών δεδομένων (study coordinators) στον τομέα των κλινικών δοκιμών, νοσηλευτών και νοσηλευτριών με εξειδίκευση σε κλινικές μελέτες (study nurses), επιστήμονες υπεύθυνοι για την ποιότητα των δεδομένων (Quality-Auditing), επιστήμονες υπεύθυνοι για οικονομικά ζητήματα και για διοικητικά θέματα. Το κλινικό έργο της Μονάδας υποστηρίζεται από έμπειρο νοσηλευτικό προσωπικό.

Στα 30 χρόνια λειτουργίας της, τα στελέχη της Μονάδας έχουν δημοσιεύσει πάνω από 2600 ερευνητικές εργασίες σε διεθνή περιοδικά που αφορούν στο νόσημα αυτό. Aπό αυτές τις εργασίες, οι 200 έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά υψηλού κύρους, με μεγάλο συντελεστή απήχησης, όπως τα New England Journal of Medicine, Lancet, Cell, Lancet Oncology, Journal of Clinical Oncology, JAMA, Annals of Oncology και Blood. Αφορούν μελέτες που έχουν αλλάξει τον τρόπο χειρισμού των πλασματοκυτταρικών νεοπλασιών και έχουν οδηγήσει σε πληθώρα εγκρίσεων νέων φαρμάκων για την αντιμετώπιση του πολλαπλού μυελώματος. Λόγω του ερευνητικού έργου των στελεχών της, η Μονάδα κατατάσσεται πέμπτη στη διεθνή κατάταξη “Expertscape” των σημαντικότερων κέντρων παγκοσμίως τόσο στον τομέα του πολλαπλού μυελώματος όσο και της αμυλοείδωσης και της μακροσφαιριναιμίας Waldenström. Ο δε Διευθυντής της Κλινικής Θάνος Δημόπουλος λαμβάνει την πρώτη θέση στην κατάταξη “Expertscape” στον τομέα των πλασματοκυτταρικών νεοπλασμάτων.  

Τα τελευταία 20 έτη η Μονάδα Πλασματοκυτταρικών Δυσκρασιών έχει αναπτύξει μια εξειδικευμένη μονάδα διεξαγωγής κλινικών μελετών που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο και συμμετέχει ενεργά στις εγκριτικές διαδικασίες όλων των νεότερων θεραπευτικών συνδυασμών. Η Μονάδα κατέχει από τον Ιούλιο του 2012 πιστοποίηση ποιότητας ISO 9001 για «θεραπευτικές, νοσηλευτικές και διοικητικές υπηρεσίες σε επίπεδο βραχείας νοσηλείας, διεξαγωγή κλινικών μελετών και μεταφραστική έρευνα» γεγονός που αποτυπώνει το υψηλής ποιότητας ερευνητικό κλινικό έργο που διεξάγεται. Από το 1993 έως σήμερα έχουν διεξαχθεί περισσότερες από 500 κλινικές δοκιμές όλων των φάσεων στη Μονάδα και οι  περισσότερες αφορούν στο πολλαπλούν μυέλωμα. Συνολικά έχουν ενταχθεί περισσότεροι από 5000 ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα. Μέσω της συμμετοχής τους σε κλινικές μελέτες, οι ασθενείς μας έχουν πρόσβαση σε νέους παράγοντες προτού αυτοί λάβουν έγκριση και είναι διαθέσιμοι στην καθημερινή κλινική πρακτική. Στη δεδομένη χρονική στιγμή περισσότεροι από 700 ασθενείς με πλασματοκυτταρικές δυσκρασίες συμμετέχουν σε κλινικά πρωτόκολλα της Μονάδας.

Ακολουθεί λίστα των κλινικών μελετών, στις οποίες μπορούν να ενταχθούν ασθενείς.

  EMN 33 (TAURUS) – Μελέτη φάσης 2 για τεχνικές ελάχιστης υπολειμματικής νόσου (MRD) σε ασθενείς κατάλληλους για αυτόλογη μεταμόσχευση που θα λάβουν εισαγωγική θεραπεία και θεραπεία εδραίωσης με DaraVRd

  EMN34 – Μελέτη φάσης 2 του Elranatamab σε ασθενείς με έρπον πολλαπλούν μυέλωμα υψηλού κινδύνου

  NEOD001-301 AFFIRM – Μελέτη φάσης 3 για την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια του birtamimab σε ασθενείς με αμυλοείδωση AL σταδίου IV

  R5458-ONC-2012 – Μελέτη φάσης 1β του REGN5458 (AntiBCMA x Anti-CD3 διειδικό αντίσωμα) για ασθενείς με υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα

  XPORT – Μελέτη φάσης 2b για τον συνδυασμό Σελινεξόρης και χαμηλής δόσης Δεξαμεθαζόνης (Sd) ή SVd σε ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα

  CA057-001 (Successor-1) – Μελέτη φάσης 3 για τη σύγκριση του Mezigdomide (MeziVd) έναντι του PVd σε υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα

  CA057-008 (Successor-2) – Μελέτη φάσης 3 για τη σύγκριση του CC-92480 (480Kd) έναντι του Kd σε υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα

  CARTITUDE 6/ EMN28 – Μελέτη φάσης 3 για τη σύγκριση του συνδυασμού Daratumumab, Bortezomib, Lenalidomide & Dexamethasone με Ciltacabtagene Autoleucel (CAR T-cell) ή αυτόλογη μεταμόσχευση

  EUMELEIA – Μελέτη φάσης 2 για την αρχική θεραπεία της πρωτοπαθούς πλασματοκυτταρικής λευχαιμίας

  GO43227 – Μελέτη φάσης 1b για την αξιολόγηση του υποδόριου cevostamab (BFCR4350A) σε ασθενείς με υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα

  MagnetisMM-7 – Μελέτη φάσης 3 του Elranatamab σε ασθενείς με νεοδιαγνωσθέν πολλαπλούν μυέλωμα που είναι θετικοί στην ελάχιστη υπολειμματική νόσο μετά από αυτόλογη μεταμόσχευση

  MagnetisMM-32 – Μελέτη φάσης 3 του Elranatamab ως μονοθεραπεία έναντι των EPd, PVd ή Kd σε ασθενείς με υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα

  Majestec-4 (EMN30) – Μελέτη φάσης 3 του Teclistamab σε συνδυασμό με λεναλιδομίδη έναντι μονοθεραπείας με λεναλιδομίδη

  Majestec-7 – Μελέτη φάσης 3 του Teclistamab + Daratumumab + Lenalidomide ή Talquetamab + Daratumumab + Lenalidomide έναντι Daratumumab + Lenalidomide + Dexamethasone σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς

  Majestec-9 – Μελέτη φάσης 3 για τη σύγκριση της μονοθεραπείας με Teclistamab έναντι PVd ή Kd σε ασθενείς με υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα

  Monumental-6 – Μελέτη φάσης 3 για την ταλκεταμάμπη σε συνδυασμό με πομαλιδομίδη (Tal-P), Tal-Tec ή επιλογή EPd/PVd σε υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα

  IM048-022 (EXCALIBER-Συντήρηση) – Μελέτη φάσης 3 για τη σύγκριση της θεραπείας συντήρησης με ιβερδομίδη έναντι λεναλιδομίδης μετά από αυτόλογη μεταμόσχευση

  EAE115 – Μελέτη φάσης 2 για τον συνδυασμό Ισατουξιμάμπης, Πομαλιδομίδης και Δεξαμεθαζόνης σε ασθενείς με μία προηγούμενη γραμμή θεραπείας

  EAE127 – Μελέτη φάσης 1/2 του Belantamab Mafodotin + Daratumumab + Pomalidomide + Dexamethasone σε υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα

  ACT16482 – Μελέτη φάσης 1/2 UMBRELLA του Isatuximab με νέους παράγοντες έναντι Isatuximab + Pomalidomide + Dexamethasone

  BGB-11417-203 – Μελέτη φάσης 2 του Sonrotoclax (BGB-11417) ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με Zanubrutinib σε ασθενείς με μακροσφαιριναιμία του Waldenström

  TAK-771-5006 – Μελέτη παρατήρησης για τη χρήση του HyQvia® σε ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα και δευτεροπαθή ανοσοανεπάρκεια

  ΜΜ-ΕΑΕ-001 – Μελέτη για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του Selinexor σε υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα στην Ελλάδα

  ROP-ET – Μελέτη φάσης 3 για την αποτελεσματικότητα της ροπεγιντερφερόνης άλφα-2β σε ασθενείς με ιδιοπαθή θρομβοκυττάρωση

  EMN36 (BIOBANKING PROJECT) – Μελέτη προοπτικής συλλογής δειγμάτων σε ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα

Συμπερασματικά, οι θεραπευτικές εξελίξεις στο πολλαπλούν μυέλωμα είναι διαρκείς και νέοι θεραπευτικοί συνδυασμοί εντάσσονται στη θεραπευτική φαρέτρα και προσφέρουν νέες επιλογές στους ασθενείς. Ωστόσο, το ερευνητικό ενδιαφέρον παραμένει έκδηλο με απώτερο στόχο την επίτευξη βαθιάς ύφεσης του νοσήματος και πιθανώς της ίασης. Αν και προς το παρόν δε συστήνεται μέθοδος διαλογής (screening) για το γενικό πληθυσμό, η συστηματική παρακολούθηση των ασθενών με μονοκλωνική γαμμαπάθεια αδιευκρίνιστης σημασίας και ασυμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα καθιστά δυνατή την έγκαιρη έναρξη θεραπείας πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων εκ της υποκείμενης νόσου.