Είμαστε σε διαδικασία ενιαιοποίησης των κανόνων στον ΕΦΚΑ

Νέο κύμα ενιαίων κανόνων στις παροχές του ΕΦΚΑ, προαναγγέλλει, μιλώντας στο site σήμερα.gr, ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνος Τσακλόγλου. 

Συγκεκριμένα, ο Πάνος Τσακλόγλου αναφέρει πως εκτός του ενιαίου κανονισμού παροχών σε χρήμα, που βρίσκεται σε ώριμη φάση, πριν από λίγες ημέρες συγκροτήθηκαν και αντίστοιχες ομάδες για τη σύνταξη πορισμάτων περί Κανόνων Υπαγωγής στην Ασφάλιση και Ενιαίων Κανόνων Συνταξιοδότησης, μέσω ΕΦΚΑ.

Παράλληλα, ο κ. Τσακλόγλου τονίζει ότι συνεχίζονται οι εργασίες της ομάδας εργασίας για τον Ενιαίο Κανονισμό Αναπηρίας. 

«Είμαστε συνεπώς σε μία διαδικασία ενιαιοποίησης κανόνων, κάτι απαραίτητο προκειμένου να διασφαλίσουμε τη δικαιοσύνη ανάμεσα στους ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ», λέει χαρακτηριστικά ο υφυπουργός.

Ακολουθεί όλη η συνέντευξη με τον Υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνο Τσακλόγλου:

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΚΕΑΟ, τα χρέη προς τα ταμεία ανήλθαν στα 48,8 δισ. ευρώ στο γ’ τρίμηνο του 2024. Μάλιστα, εξ αυτών τα 9,8 δισ. ευρώ χαρακτηρίζονται οφειλές με «πολύ χαμηλή εισπραξιμότητα». Τι εξετάζετε να κάνετε με αυτές τις de facto μη εισπράξιμες οφειλές; Όσον αφορά τις εισπράξιμες οφειλές, εξετάζετε να κάνετε κάτι περισσότερο για την αύξηση της εισπραξιμότητας από χρέη στον ΕΦΚΑ, πέραν από την υφιστάμενη μόνιμα ανοιχτή πάγια ρύθμιση των 24 δόσεων ή τα απανωτά ειδοποιητήρια για μέτρα αναγκαστικής είσπραξης, μαζί και την υλοποίηση αυτών;

Κύριε Κατσαγάνη, ενώ τα δεδομένα που παραθέτετε είναι ορθά, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η πλειονότητα του χρέους προέρχεται από παρελθόντα έτη, πριν το 2009, με περεταίρω αύξηση κατά την περίοδο των Προγραμμάτων Οικονομικής Προσαρμογής και της υγειονομικής κρίσης. Ωστόσο, με τη βελτίωση της οικονομίας τα τελευταία έτη, παρατηρείται μείωση τόσο του πλήθους των νέων οφειλετών όσο και των οφειλών τους. Όμως, ενώ οι νέες κύριες οφειλές μειώνονται σταθερά, οι παλιές οφειλές συνεχίζουν να επιβαρύνονται με πρόσθετα τέλη, δίνοντας την εντύπωση διόγκωσης του συνολικού χρέους.

Από το 2010 μέχρι και σήμερα, έχει ληφθεί σειρά μέτρων για τη διευκόλυνση των οφειλετών στην αποπληρωμή των χρεών τους από ασφαλιστικές εισφορές, όπως για παράδειγμα ποικίλα προγράμματα ρυθμίσεων, αύξηση των δόσεων της πάγιας ρύθμισης αλλά και συνταξιοδότηση με οφειλές προς τον e-ΕΦΚΑ. Επιπρόσθετα, υπάρχει δυνατότητα υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών που δημιουργεί ένα πλαίσιο για τη ρύθμιση οφειλών τόσο φυσικών όσο και νομικών προσώπων με πτωχευτική ικανότητα έναντι των πιστωτών τους. Επιπλέον, το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) και ο e-ΕΦΚΑ, εν γένει, έχουν προχωρήσει σε στοχευμένες δράσεις για τη βελτίωση της εισπραξιμότητας. Από το 2019 εφαρμόζεται η αναστολή χρήσης ηλεκτρονικών υπηρεσιών για οφειλέτες που δεν καταβάλλουν εισφορές, ενώ αποστέλλονται συνεχώς ειδοποιήσεις για ρύθμιση ή εξόφληση χρεών. Σε αυτό το πλαίσιο, το ΚΕΑΟ έχει καταφέρει να εισπράξει 12,7 δισ. ευρώ κατά τα δέκα χρόνια της λειτουργίας του.

Όμως, θα ήθελα να τονίσω ότι η συμμετοχή στην κοινωνική ασφάλιση είναι μια υποχρεωτική και όχι εθελοντική διαδικασία. Τα ασφαλιστικά συστήματα διανεμητικού χαρακτήρα όπως είναι το ελληνικό, δηλαδή τα συστήματα στα οποία οι τωρινές συντάξεις πληρώνονται από τις εισφορές των τωρινών εργαζομένων αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι πολύ σημαντικό να διαμορφωθεί μια κουλτούρα τήρησης των υποχρεώσεων όλων των ασφαλισμένων προς τα ασφαλιστικά ταμεία ως απαραίτητη προϋπόθεση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος και της απρόσκοπτης καταβολής των συντάξεων.

Η διάταξη την οποία φέρατε στην Βουλή προβλέπει την αύξηση των κατωφλιών των Εισφορών Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) για τις κύριες συντάξεις κατά το ποσοστό αύξησης των κύριων συντάξεων, προκειμένου να πάψει το φαινόμενο της μείωσης των συντάξεων που αλλάζουν κλιμάκιο ΕΑΣ μετά από την αύξηση τους. Δεν προβλέψατε, όμως, καμία ρύθμιση (πχ μείωση) για τις ΕΑΣ στις επικουρικές συντάξεις. Και αυτό παρά το γεγονός ότι οι εν λόγω εισφορές κατευθύνονται μεν στον «κουμπαρά» του κλάδου επικουρικής ασφάλισης του ΕΦΚΑ (ΑΚΑΓΕ), αλλά δια νόμου απαγορεύεται η άντληση πόρων υπέρ του κλάδου επικουρικής ασφάλισης του ΕΦΚΑ σε περίπτωση ελλειμμάτων. Εξετάζετε κάποια ρύθμιση σε σχέση με αυτό το παράδοξο φαινόμενο (δηλαδή να καταβάλλουν οι συνταξιούχοι εισφορές σε ένα «κουμπαρά» ο οποίος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για λογαριασμό τους);

Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας λειτουργεί με διανεμητικό χαρακτήρα, βασιζόμενο στην αρχή της διαγενεακής αλληλεγγύης. Αυτή η αρχή αποτελεί θεμέλιο λίθο της βιωσιμότητάς του, διασφαλίζοντας τη στήριξη τόσο των σημερινών όσο και των μελλοντικών γενεών. Στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφίας, ιδρύθηκε το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ). Το ΑΚΑΓΕ λειτουργεί ως αποθεματικό κεφάλαιο, με στόχο την ενίσχυση της σταθερότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος, ιδιαίτερα σε περιόδους μεγάλης δημογραφικής πίεσης. Ο ρόλος του καθίσταται ιδιαίτερα κρίσιμος, δεδομένων των προκλήσεων της δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού. Το ΑΚΑΓΕ έχει ήδη συγκεντρώσει πόρους που υπερβαίνουν τα 17 δισ. ευρώ. Οι πόροι αυτοί προέρχονται κυρίως από την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) στις κύριες και επικουρικές συντάξεις, καθώς και από το 4% των ετήσιων συνολικών εσόδων του ΦΠΑ.

Σε ό,τι αφορά την αναμόρφωση της ΕΑΣ, η πρόσφατη διάταξη που κατατέθηκε στη Βουλή αποσκοπεί στην επίλυση ενός συγκεκριμένου προβλήματος που σχετίζεται με τις κύριες συντάξεις. Συγκεκριμένα, προβλέπει την ετήσια αναπροσαρμογή των κλιμακίων ΕΑΣ με το ποσοστό αύξησης των συντάξεων, ώστε να αποφεύγεται η μείωση των συντάξεων λόγω μετάπτωσης σε υψηλότερο κλιμάκιο. Αντίθετα, στις επικουρικές συντάξεις, οι οποίες λειτουργούν με βάση το σύστημα της «νοητής κεφαλαιοποίησης», ο τρόπος υπολογισμού της μεταβολής τους διαφέρει, και δεν έχουν παρατηρηθεί ανάλογα προβλήματα που να απαιτούν νομοθετική παρέμβαση. Για τον λόγο αυτό, κρίθηκε ότι δεν ήταν απαραίτητη η θέσπιση αντίστοιχης ρύθμισης.

Εδώ και πολλούς μήνες, εκκρεμεί η διαμόρφωση του καθορισμένου επενδυτικού προϊόντος για τους ασφαλισμένους του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ). Πότε προβλέπετε να φέρετε ρύθμιση για την επενδυτική στρατηγική του ΤΕΚΑ και ποιο θα είναι το «περιεχόμενο» της;

Είναι ευθύνη της Πολιτείας να εγγυηθεί τη θεσμική θωράκιση του νέου Ταμείου με ένα αυστηρό και λειτουργικό πλαίσιο εποπτείας, που θα διασφαλίζει τα συμφέροντα των ασφαλισμένων και εργαζόμαστε στην κατεύθυνση αυτή. Ήδη τον προηγούμενο Οκτώβριο εκδόθηκε η Υπουργική Απόφαση που ρυθμίζει επιμέρους θέματα και τεχνικές λεπτομέρειες της τριμερούς εποπτείας του ΤΕΚΑ από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, την Εθνική Αναλογιστική Αρχή και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Στο αμέσως προσεχές διάστημα θα ολοκληρωθεί το θεσμικό πλαίσιο της επενδυτικής λειτουργίας του νέου Ταμείου, ώστε το ΤΕΚΑ να ξεκινήσει να επενδύει, τα αποθεματικά του ακολουθώντας τις καλές διεθνείς πρακτικές, με διαφάνεια, με γνώμονα το βέλτιστο συμφέρον των ασφαλισμένων στη βάση της αρχής της συνετής διαχείρισης και της ανάπτυξης της οικονομίας.

Από το 2017 εκκρεμεί η διαμόρφωση ενιαίων κανόνων στις μη συνταξιοδοτικές παροχές του ΕΦΚΑ. Πότε θα φέρετε ένα τέτοιο θεσμικό πλαίσιο και ποιες θα είναι οι γενικές κατευθύνσεις αλλαγών σε σχέση με το υφιστάμενο κατακερματισμένο τοπίο;

Πράγματι, με τη σύσταση του e-ΕΦΚΑ ως ενιαίου φορέα κοινωνικής ασφάλισης, εντάχθηκαν υπό την ομπρέλα του δεκάδες πρώην Ταμεία που διέπονταν από διαφορετικούς Κανονισμούς Παροχών σε Χρήμα για αναλογικά ίδιες εισφορές. Να σημειώσω ότι ως Παροχές σε Χρήμα νοούνται το επίδομα κυοφορίας και λοχείας, το επίδομα ασθενείας και ατυχήματος, τα έξοδα κηδείας και κάποιες άλλες μικρότερες παροχές που δίδονται κατά περίπτωση ανά πρώην Ταμείο. Η ανάγκη για νέους ενιαίους κανόνες είναι αναντίρρητη, προκειμένου όλοι οι ασφαλισμένοι να αντιμετωπίζονται ισότιμα χωρίς διακρίσεις, ανεξαρτήτως του πρώην Ταμείου από το οποίο προέρχονται.

Στο ανωτέρω πλαίσιο, το Νοέμβριο του προηγούμενου έτους συστάθηκε ομάδα εργασίας, για τη σύνταξη τεκμηριωμένου πορίσματος. Το πόρισμα αυτό έχει ολοκληρωθεί, και για πρώτη φορά έχουμε στα χέρια μας κοστολογημένες εναλλακτικές προτάσεις. Ο στόχος είναι οι αλλαγές που θα γίνουν να έχουν δημοσιονομικά ουδέτερο αποτέλεσμα και αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο στάδιο εκκίνησης σύνταξης νομοσχεδίου στη βάση των προτάσεων του πορίσματος, με τις κατάλληλες προσαρμογές. Μέσα στους ερχόμενους μήνες, πιστεύω πως θα έχουμε έτοιμο το νέο θεσμικό πλαίσιο.

Να σημειώσω, επίσης, πως εκτός του ενιαίου κανονισμού παροχών σε χρήμα, που βρίσκεται σε ώριμη φάση, πριν από λίγες ημέρες συγκροτήθηκαν και αντίστοιχες ομάδες για τη σύνταξη πορισμάτων περί Κανόνων Υπαγωγής στην Ασφάλιση και Ενιαίων Κανόνων Συνταξιοδότησης’. Παράλληλα, συνεχίζονται οι εργασίες της ομάδας εργασίας για τον Ενιαίο Κανονισμό Αναπηρίας. Είμαστε συνεπώς σε μία διαδικασία ενιαιοποίησης κανόνων, κάτι απαραίτητο προκειμένου να διασφαλίσουμε τη δικαιοσύνη ανάμεσα στους ασφαλισμένους του e-ΕΦΚΑ.

Την τελευταία μας ερώτηση θα θέλαμε να την αφιερώσουμε σε ένα θέμα μακροοικονομίας, λαμβάνοντας υπόψιν την ιδιότητα σας ως καθηγητή στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκτιμάτε ότι μπορεί να συμβαδίσει σε ευρωπαϊκό, αλλά και ελληνικό επίπεδο, η τήρηση του νέου ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας (με τα ανελαστικά όρια δαπανών κλπ.) το οποίο τίθεται σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2025 με τις πιέσεις (δασμοί, αύξηση αμυντικών δαπανών για ΝΑΤΟ κλπ.) που αναμένεται να ασκήσει η ανάληψη των καθηκόντων της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ ή χρειάζεται η ΕΕ να κάνει κάτι επιπλέον;

Αναμφίβολα, σε πολλές χώρες της ΕΕ η επιδιωκόμενη αύξηση των αμυντικών δαπανών γίνεται δυσκολότερη με την υιοθέτηση των νέων κανόνων του Ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας.  Αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση της χώρας μας, εφόσον οι αμυντικές μας δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι από τις υψηλότερες της Συμμαχίας.  Ενδεχόμενη αύξηση των δασμών και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού -διότι υποθέτω ότι η ΕΕ θα αναγκαστεί  να αυξήσει και αυτή τους δασμούς της αν ο Πρόεδρος Τραμπ προχωρήσει σε υλοποίηση των προεκλογικών εξαγγελιών του- θα έχει μεν μακροχρονίως αρνητική επίπτωση στα επίπεδα ευημερίας τόσο των ΗΠΑ όσο κα της ΕΕ, όμως έχει πολύ μικρή σχέση με του κανόνες του Συμφώνου.

Νομίζω ότι το πρόβλημα της ΕΕ είναι ευρύτερο και επισημαίνεται τόσο στην Έκθεση Ντραγκι όσο και στην Έκθεση Λέττα που προηγήθηκε. Ενώ η ΕΕ σαν σύνολο μπορεί να λογίζεται ως σημαντικός «παίκτης» σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν ισχύει το ίδιο για τις επιμέρους χώρες που την συναπαρτίζουν – ακόμα  και για τις ισχυρότερες εξ αυτών.  Και το πρόβλημα θα οξύνεται όσο περνάει ο χρόνος λόγω της δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού της ΕΕ.  Επομένως, η προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με πολιτικές που αναλύονται στις παραπάνω εκθέσεις είναι κομβικής σημασίας για την θέση της ΕΕ και των κρατών-μελών της σε παγκόσμιο επίπεδο.  Και ναι μεν οι περισσότεροι πολιτικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο αντιλαμβάνονται ότι η ύπαρξη ενιαίων πολιτικών αλλά και μηχανισμών χρηματοδότησής τους -ενδεχομένως με αμοιβαίες υποχωρήσεις για να επιτευχθεί συμφωνία- που θα οδηγήσουν σε περαιτέρω οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση είναι αναγκαίες, όμως τα περισσότερα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα σε διάφορες χώρες είναι προς την αντίθετη κατεύθυνση και η διαδικασία ολοκλήρωσης έχει, ουσιαστικά, τελματωθεί.  Μακροπρόθεσμα, αυτό μόνο ευνοϊκό δεν είναι ούτε για τα κράτη-μέλη ούτε για την ΕΕ ως σύνολο.