«Δεν είναι δυνατή η δημιουργία πυρόσφαιρας από τα έλαια σιλικόνης»

Ρεπορτάζ: Γιάννης Παναγιωτακόπουλος 

Κατόπιν της αναζωπύρωσης της δημόσιας συζήτησης, περί του κατά πόσον τα έλαια σιλικόνης των μετασχηματιστών των δύο τρένων, ήταν υπεύθυνα για το φαινόμενο της πυρόσφαιρας στο δυστύχημα των Τεμπών, η «Ζούγκλα» αποκαλύπτει σήμερα τα αποτελέσματα των πειραμάτων που έγιναν τον Δεκέμβριο του 2024 από το Γενικό Χημείο του Κράτους, στο πλαίσιο της σχετικής παραγγελίας του ειδικού Εφέτη Ανακριτή και τα οποία κλήθηκε να εκτιμήσει ο Καθηγητής της Σχολής Χημικών Μηχανικών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου Δημήτριος Καρώνης.

Αποκαλύπτουμε ολόκληρη τη γνωμοδότηση του διπλωματούχου χημικού μηχανικού Μάρκου Χρυσού, που συμμετείχε στα πειράματα ως τεχνικός σύμβουλος της Μαρίας Καρυστιανού. Επιπλέον, δημοσιεύουμε αυτούσια τα αποτελέσματα των σχετικών πειραμάτων, προκειμένου κάθε ειδικευμένος επιστήμονας να μπορεί να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα.

Επισημαίνεται ότι τα πειράματα έγιναν σε δείγματα ελαίων σιλικόνης που πάρθηκαν από τους τρείς μετασχηματιστές των τρένων που ενεπλάκησαν στο πολύνεκρο δυστύχημα.

Ο ίδιος ο Μάρκος Χρυσός, που συμμετέχει στην τεχνική ομάδα του Βασίλη Κοκοτσάκη, κατά τη γνωμοδότησή του καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «σύμφωνα με τα αποτελέσματα των δοκιμών – πειραμάτων που πραγματοποιήθηκαν στα 2 εργαστήρια του Γ.Χ.Κ. εκτιμώ υπεύθυνα ότι δεν είναι δυνατή η δημιουργία πυρόσφαιρας από τα έλαια σιλικόνης. Τονίζεται επίσης ότι, σύμφωνα με τις οπτικές μας παρατηρήσεις, δεν υπήρχε ουδεμία αποδόμηση των δειγμάτων λόγω κακής συντήρησης (αντικατάστασης αυτών συμφώνως του χρόνου λειτουργίας τους) αλλά και / ή λόγω θερμικής αποδόμησης κατόπιν εκθέσεως σε υψηλή θερμοκρασία (Φωτιά)».

Τα πειράματα, κατόπιν σχετικής παραγγελίας του Εφέτη Ανακριτή Σωτήρη Μπακαΐμη, έλαβαν χώρα μεταξύ 16 και 19 Δεκεμβρίου του 2024, αρχικά στις εγκαταστάσεις της Β’ Χημικής Υπηρεσίας Αθηνών (Αν. Τσόχα 16, 11521, Αθήνα) και έπειτα στο εργαστήριο του Β’ Τμήματος της Χ.Υ. Πειραιά (Ακτή Κονδύλη 32& Αιτωλικού, 18510, Πειραιάς).

Οι αναλύσεις που ζητήθηκαν να διεξαχθούν από τον Εφέτη Ανακριτή περιλάμβαναν τον ποσοτικό προσδιορισμό (συγκεντρώσεις) των ακολούθως αναφερόμενων ενώσεων στα δείγματα σιλικόνης που ελήφθησαν μέσα από τους μετασχηματιστές των τριών (03) μηχανών των δύο συρμών που ενεπλάκησαν στο δυστύχημα των Τεμπών. Επίσης ζητήθηκε ο έλεγχος του σημείου αναφλεξιμότητας των δειγμάτων του ελαίου σιλικόνης.

Τα συμπεράσματα του χημικού μηχανικού Μ. Χρυσού από τα αποτελέσματα των πειραμάτων

Στα συμπεράσματα που καταλήγει ο χημικός μηχανικός της ομάδας Κοκοτσάκη, Μάρκος Χρυσός, αναφέρονται επί λέξει τα εξής:

«Τα ακόλουθα συμπεράσματα εξάγονται – καταγράφονται κι αναφέρονται σύμφωνα με τις Αρχές της Τέχνης και της Επιστήμης αλλά και σύμφωνα με το επιστημονικό τεχνικό υπόβαθρο του υπογράφοντος της παρούσας έκθεσης :

➔ Ξεκινώντας θεωρώ υποχρεωτικό να ευχαριστήσω του κ.κ. Σάββα, Θεοδοσίου & Ιτζιρτζή για τον επαγγελματισμό και την τεχνική τους κατάρτιση αλλά και για όλη τη βοήθεια που παρείχαν κατά τη διεξαγωγή των συγκεκριμένων δοκιμών – πειραμάτων.

➔ Τόσο η in-house πειραματική διαδικασία για τον ποιοτικό – ποσοτικό έλεγχο των D3 – D4 – D5, όσο και η πειραματική διαδικασία για την εύρεση της αναφλεξιμότητας των δειγμάτων ελέγχθηκε κι ευρέθηκε αποδεκτή. Ως εκ τούτου τα αποτελέσματα των αναλύσεων – δοκιμών θεωρούνται αποδεκτά από τον υπογράφων. Τα αποτελέσματα των δοκιμών – αναλύσεων έχουν ήδη αναγραφεί σε προηγούμενες ενότητες της παρούσας αναφοράς.

➔ Πρέπει να τονιστεί ότι, παρόλη τη σωστή διαδικασία δειγματοληψίας, (παρόντος και του συναδέλφου κ. Μιχόπουλου) και η οποία πραγματοποιήθηκε κατά ορθό τρόπο, διατηρούνται επιφυλάξεις για την ποιότητα των δειγμάτων. Τα δείγματα, προερχόμενα από τους 3 μετασχηματιστές των μηχανών, ευρισκόταν εκτεθειμένα για μεγάλο χρονικό διάστημα (19 μηνών περίπου), σε καιρικά φαινόμενα.

➔ Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η ανάπτυξη ελαίων σιλικόνης για χρήση σε μετασχηματιστές υψηλής τάσης έγινε για να αποφευχθούν θέματα πυρκαγιών κι άλλων σχετικών φαινομένων. Τα έλαια σιλικόνης είναι ανθεκτικά σε θερμοκρασία, ηλεκτρικές εκκενώσεις και γενικά είναι σχεδιασμένα για μείωση θεμάτων ασφαλείας που προϋπήρχαν με την χρήση κλασσικών ελαίων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των δοκιμών – πειραμάτων που πραγματοποιήθηκαν στα 2 εργαστήρια του Γ.Χ.Κ. εκτιμώ υπεύθυνα ότι δεν είναι δυνατή η δημιουργία πυρόσφαιρας από τα έλαια σιλικόνης. Τονίζεται επίσης ότι, σύμφωνα με τις οπτικές μας παρατηρήσεις, δεν υπήρχε ουδεμία αποδόμηση των δειγμάτων λόγω κακής συντήρησης (αντικατάστασης αυτών συμφώνως του χρόνου λειτουργίας τους) αλλά και / ή λόγω θερμικής αποδόμησης κατόπιν εκθέσεως σε υψηλή θερμοκρασία (Φωτιά). Σε κάθε περίπτωση θα μπορούσαμε να έχουμε υψηλή αναφλεξιμότητα των ελαίων σιλικόνης αν υπήρχε παρουσία εύφλεκτων υδρογονανθράκων (D3 – D4 – D5) αλλά, όπως αποδεικνύεται σύμφωνα με τα εκτελεσθέντα πειράματα, η παρουσία των εν λόγω πτητικών υδρογονανθράκων είναι σχεδόν μηδενική και δεν επηρεάζει, σε καμία περίπτωση, τις ιδιότητες τις βασικές του ελαίου σιλικόνης.

➔ Όπου αναγράφεται στον Πίνακα 2 ποσότητα ελεγχόμενων χημικών < 2 mg/kg αυτό δε σημαίνει ότι δεν ευρέθιησαν τα συγκεκριμένα χημικά αλλά η μέθοδος που εφαρμόστηκε δε μπορούσε να δώσει αξιόπιστα ποσοτικά αποτελέσματα κάτω από την εν λόγω συγκέντρωση. Σε κάθε περίπτωση η παρουσία των εν λόγω ενώσεων είναι άνευ ουσίας λόγω της ελάχιστης τους συγκέντρωση η οποία δε μπορεί, σε καμία περίπτωση, να επηρεάσει τις φυσικο-χημικές ιδιότητες του ελαίου σιλικόνης.

➔ Αναφορικά στην πειραματική δοκιμή αναφλεξιμότητας (διαπιστώθηκε αναφλεξιμότητα 288 – 290 oC), δεν δικαιολογείται κάποια αποδόμηση του εν χρήση ελαίου σιλικόνης. Τα αποτελέσματα είναι φυσιολογικά (κι εντός των πειραματικών παραμέτρων) του ελαίου σιλικόνης όπου (σύμφωνα με τα φύλλα τεχνικών δεδομένων της παραγωγού εταιρείας) η θερμοκρασία αναφλεξιμότητας είναι 300 – 320oC. Η μικρή απόκλιση που παρατηρείται μπορεί να οφείλετε στο χρόνο που μεσολάβησε μεταξύ ατυχήματος – δειγματοληψίας κι έκθεσης σε καιρικές συνθήκες αλλά και στη φυσιολογική φθορά από την παραμονή του ελαίου σιλικόνης εντός των μετασχηματισμός (φυσιολογικός κύκλος χρήσης). Σε κάθε όμως περίπτωση, τονίζεται, ότι τα πειραματικά δεδομένα δε μπορούν να υποστηρίζουν τη δημιουργία πυρόσφαιρας, πιδάκων φωτιάς αλλά και γενικότερα της συμπεριφοράς φωτιάς που παρατηρείται στο βιντεοληπτικό υλικό, να έχουν προκληθεί από το έλαιο σιλικόνης που ευρισκόταν εντός των μετασχηματιστών των μηχανών. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγουμε ευκόλως λόγω της χαμηλής παρουσίας πτητικών υδρογονανθράκων, υψηλού σημείου αναφλεξιμότητας αλλά και ποσοτήτων ελαίου σιλικόνης που εβρέθησαν υπό μορφής λιμναζόντων υγρών, συμφώνως με φωτογραφικό υλικό, στο σημείο του δυστυχήματος.

➔ Τέλος θεωρώ ότι η ζήτηση των εν λόγω περαμάτων – δοκιμών από τα συγκεκριμένα τμήματα του Γενικού Χημείου του Κράτους ήταν η βέλτιστη δυνατή καθώς, πέρα από τις διακριβώσεις που διαθέτει από τον ΕΣΥΔ, το Δ’ Τμήμα είναι αρμόδιο κι ειδικεύεται σε αναλύσεις αγνώστων».

Δείτε ολόκληρη τη γνωμοδότηση του χημικού μηχανικού Μάρκου Χρυσού καθώς και τα αποτελέσματα των πειραμάτων που έγιναν από το Γενικό Χημείο του Κράτους ΕΔΩ