Γκέτεμποργκ: Η πρώτη πόλη που θα πληρώσει πρόστιμο για «βρώμικη» ενέργεια

Το 2022 η πόλη του Γκέτεμποργκ έγινε η πρώτη τοπική κυβέρνηση στον κόσμο που έλαβε SLL (Sustainability-linked loans), δηλαδή δάνεια που συνδέονται με τη βιωσιμότητα. Το SSL είναι μια μορφή χρηματοδότησης που συνδέεται με ένα σύνολο ετήσιων περιβαλλοντικών και κοινωνικών βελτιώσεων οι οποίες συμφωνούνται μεταξύ του δανειολήπτη και των τραπεζών.

Οπως αναφέρει η ΜέριΛου Κόστα στο BBC News, οι τέσσερις τομείς – στόχοι του Γκέτεμποργκ είναι οι προσπάθειες να καταστεί η ανανεώσιμη ενέργεια μοναδική πηγή παραγωγής θερμότητας της πόλης, να γίνει ηλεκτρικός ο στόλος των οχημάτων του δήμου, να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας σε κτίρια που ανήκουν στον δήμο, όπως νοσοκομεία και σχολεία, και να βελτιωθούν οι φτωχότερες γειτονιές της πόλης.

Οταν πληρούνται τα συμφωνημένα ετήσια επίπεδα βελτίωσης σε αυτούς τους τομείς, το Γκέτεμποργκ λαμβάνει έκπτωση 0,1% στο ετήσιο τέλος που πληρώνει για το δάνειο για καθένα από αυτά, ή περίπου 100.000 κορώνες (περίπου 9.216 ευρώ ή 752 δολάρια, σύμφωνα με τη Revolut). Αλλά αν αποτύχει σε έναν από αυτούς τους στόχους κατά ένα συγκεκριμένο ποσό, θα πρέπει να πληρώσει ισόποσο πρόστιμο.

Τις χρονιές 2022 και 2023 η πόλη του Γκέτεμποργκ κατάφερε να αποφύγει την επιβολή χρηματικού προστίμου, αλλά τα πρόσφατα δημοσιευμένα στοιχεία για το 2024 δείχνουν ότι έχασε τον στόχο της για μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Συνεπώς πρόκειται να της επιβληθεί πρόστιμο ύψους 150.000 κορωνών.

Ωστόσο το ποσό αυτό αντισταθμίζεται από τις εκπτώσεις που λαμβάνει για τη συνέχιση των επιπέδων βελτίωσης της χρήσης ενέργειας και της κοινωνικής βελτίωσης. Οσο για την ηλεκτροκίνηση των οχημάτων του δήμου, απέτυχε μεν στον στόχο βελτίωσής τους, αλλά όχι τόσο ώστε να επιβληθεί πρόστιμο.

Ο Φρέντρικ Μπλοκ, διαχειριστής χαρτοφυλακίου στην πόλη του Γκέτεμποργκ, λέει στο BBC ότι η τοπική αρχή έθεσε σκόπιμα «φιλόδοξους» στόχους. «Στοχεύεις ψηλά και αναγκάζεις ολόκληρο τον οργανισμό να αγωνιστεί για την επίτευξη αυτού του στόχου. Δεν προχωράμε τόσο γρήγορα όσο περιμέναμε, αλλά κάνουμε ένα βήμα τη φορά. Ο στόχος μας εξακολουθεί να είναι να είμαστε σχεδόν εντελώς απαλλαγμένοι από τις εκπομπές διοξειδίου άνθρακα έως το 2030» δήλωσε.

«Στην πραγματικότητα δεν το κάνουμε για τα χρήματα. Το κάνουμε για να δείξουμε το σημαντικό έργο της πόλης και ότι σημειώνουμε πρόοδο κάθε χρόνο. Θέλουμε να δείξουμε στον κόσμο τι συμβαίνει, ότι αυτά είναι τα προβλήματα και αυτά είναι τα καλά πράγματα» εξήγησε.

Ο Μπλοκ υποστηρίζει ότι η ανάδειξη του περιβαλλοντικού έργου της πόλης την κάνει πιο ελκυστική για άλλους πιθανούς επενδυτές. Οι βελτιώσεις στις φτωχότερες συνοικίες –και το κατά πόσον έχει πετύχει τους στόχους του το συμβούλιο– μετρώνται με ετήσιες έρευνες των κατοίκων. Οι πολίτες ερωτώνται πώς νιώθουν για την ασφάλεια και την καθαριότητα της περιοχής τους.

Οι βασικές πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν την ενίσχυση της ασφάλειας των κατοικιών, την τοποθέτηση περισσότερων καμερών παρακολούθησης και την αύξηση της αστυνομικής παρουσίας, ως μέτρα πρόληψης κατά της εγκληματικότητας σε συνοικίες της πόλης όπως το Γιάλμπο και το Μπίσκοπσγκαρντεν, στα βόρεια, που παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα εγκληματικότητας και ανεργίας, και μεγάλο αριθμό μεταναστών.

Ο οργανισμός δημόσιας στέγασης Framtiden, που ανήκει στον δήμο του Γκέτεμποργκ, λέει ότι παίρνει πολύ σοβαρά τις εργασίες βελτίωσης. «Σε ορισμένες από αυτές τις ευάλωτες περιοχές, στην πραγματικότητα μάς ανήκει η πλειονότητα των κατοικιών» εξηγεί ο διευθυντής έρευνας και ανάπτυξης Λαρς Μπανκβάλ. «Είμαστε λίγο-πολύ ο μόνος επίσημος φορέας σε αυτές τις περιοχές. Δεν υπάρχει κανένας άλλος εκεί, μόνο εμείς. Μας βλέπω ίσως ως το πιο ισχυρό εργαλείο που διαθέτει πόλη, γιατί έχουμε πολλούς οικονομικούς πόρους. Συμμετέχουμε στα πάντα» προσθέτει.

Αλλά η Φαντούμα Αγουίλ, κοινωνική λειτουργός που τώρα παρέχει καθοδήγηση σταδιοδρομίας σε ένα κέντρο απασχόλησης στο Γκέτεμποργκ, ανησυχεί ότι οι περισσότερες κάμερες και η αστυνομική παρουσία στέλνουν λάθος μήνυμα στους νέους στις υποβαθμισμένες περιοχές του Γκέτεμποργκ και θα μπορούσε να δει το φυλετικό προφίλ σε παραβατικές συμπεριφορές να αυξάνεται.

«Τι θα σκεφτούν τα παιδιά μας όταν βλέπουν κάμερες παντού στο Γιάλμπο, αλλά καμία σε μια σουηδική γειτονιά; Πώς θα αισθάνονται όταν παρακολουθούνται συνεχώς από την αστυνομία;» λέει στο BBC. «Τι θέλετε να τους πείτε; Τους δείχνετε ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ αυτών και των γηγενών Σουηδών» υποστηρίζει.

Επιπλέον, η Αγουίλ δεν είναι πεπεισμένη ότι οι έρευνες ανάμεσα στους κατοίκους είναι αποτελεσματικές ή ακριβείς. Αισθάνεται ότι η πόλη καταβάλλει δυσανάλογη προσπάθεια για τους περιβαλλοντικούς στόχους της, σε βάρος της βελτίωσης των συνθηκών σε μη προνομιούχες περιοχές. «Οι άνθρωποι σε αυτές τις περιοχές δεν ενδιαφέρονται για το περιβάλλον. Πρέπει να πάνε στο σχολείο. Πρέπει να δουλέψουν. Πρέπει να φάνε» τονίζει η κοινωνική λειτουργός, η οποία μετανάστευσε από τη Σομαλία στη Σουηδία το 1987, όταν ήταν παιδί.

Η διαπραγμάτευση ενός δανείου SLL είναι μια αυστηρή και πολύπλοκη διαδικασία, σχολιάζει η ΜέριΛου Κόστα στο BBC News. Είναι μια διαδικασία που πήρε έναν χρόνο στην πόλη του Γκέτεμποργκ και στην οποία συμμετέχουν τουλάχιστον έξι μεγάλες σκανδιναβικές τράπεζες. Μάλιστα, η δυσκολία απόκτησης SLL είναι τόσο μεγάλη ώστε ο αριθμός των δανείων που εκδόθηκαν παγκοσμίως μειώθηκε κατά 56% το 2023, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg.

Ο Ματς Ολάουσον, ανώτερος σύμβουλος βιωσιμότητας στη σουηδική τράπεζα SEB, η οποία είναι ο κύριος δανειστής των SLL του Γκέτεμποργκ, λέει στο BBC ότι η SEB έχει απορρίψει πιθανούς δανειολήπτες SLL, καθώς οι προτεινόμενοι στόχοι του πελάτη δεν ήταν αρκετά φιλόδοξοι. Ωστόσο προσθέτει ότι τα SLL αποτελούν πρόκληση για εταιρείες ή τοπικές αρχές που αποκτούν ένα με επιτυχία.

«Είναι λυπηρό μια εταιρεία να δαπανά πολλούς πόρους για να σχεδιάσει ένα SLL και μετά να αποδεικνύεται ότι η μόνη δημοσιότητα που λαμβάνει είναι αρνητική»  σχολιάζει. «Κινδυνεύει να δυσφημιστεί επειδή δεν έχει κάνει αρκετά καλή δουλειά. Δεν συμφέρει κανέναν να έχει υπερβολικά φιλόδοξους και ουσιαστικά ανέφικτους στόχους, ή [δεν συμφέρει] εταιρείες που δεν έχουν τη σωστή διακυβέρνηση για να εφαρμόσουν τις δράσεις που θα αποτελέσουν τα δομικά στοιχεία της πραγματικής στρατηγικής» υποστηρίζει.

Μια εταιρεία ευχαριστημένη με το SLL της είναι η δανική εταιρεία συμβούλων διαχείρισης Emagine. Το 2021 δανείστηκε 12 εκατ. ευρώ, κεφάλαιο που τη βοήθησε να αποκτήσει άλλες έξι εταιρείες σε όλον τον κόσμο. Οι δεσμευτικοί στόχοι της περιλαμβάνουν την αύξηση του αριθμού των γυναικών σε ηγετικές θέσεις στον οργανισμό κατά 16% και τη μείωση του συνολικού κύκλου εργασιών των εργαζομένων κατά 6% κατά τη διάρκεια της επταετούς περιόδου, πράγμα που γίνεται μέσω προγραμμάτων ηγεσίας και καθοδήγησης.

Με την επίτευξη των στόχων της η Emagine επωφελείται από τα μειωμένα επιτόκια, λέει ο Λαρς Μπλοχ, οικονομικός διευθυντής της εταιρείας. «Αν δεν πετυχαίναμε τους στόχους, θα είχαμε επιτόκια ποινής. Δεχόμαστε επίσης ότι η μη επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας θα μπορούσε να βλάψει τη φήμη της εταιρείας, καθώς έχουμε δεσμευθεί δημόσια. Η δέσμευση στο δάνειο, ωστόσο, δεν θα πρέπει να αφορά τη έκπτωση στη χρηματοδότηση, θα πρέπει να υπάρχει φιλοδοξία πίσω από τους στόχους» τονίζει.

Πίσω στο Γκέτεμποργκ, οι τρέχοντες περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί στόχοι της πόλης διαρκούν μέχρι το 2030. Ο Φρέντρικ Μπλοκ λέει στο BBC ότι η λεπτομερής ετήσια αναφορά του SLL δείχνει στους πιθανούς μελλοντικούς επενδυτές στην πόλη τη διαφορά που θα έκαναν τα χρήματά τους. «Οι τράπεζες θέλουν να δίνουν χρήματα σε βιώσιμες πόλεις, επομένως η παρουσίαση της προόδου μας στην έκθεση του SLL είναι ο τρόπος με τον οποίο κάνω την πόλη όμορφη για τους επενδυτές» λέει.

«Δεν μπορώ να αλλάξω την πιστοληπτική ικανότητα της πόλης, αλλά μπορώ να αλλάξω τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν οι επενδυτές το έργο μας για τη βιωσιμότητα και να το κάνω πιο ελκυστικό για αυτούς» τονίζει ο σουηδός αξιωματούχος.

. . .