Γιατί οι σολομοί εγκαταλείπουν τα ποτάμια της Νορβηγίας

Τη φετινή άνοιξη, στον ποταμό Γκάουλα της Νορβηγίας τα μεσαία και μεγάλα ψάρια δεν επέστρεψαν από τον ωκεανό, προκαλώντας τέτοιο συναγερμό για την κατάρρευση του πληθυσμού του σολομού, ώστε το ποτάμι να κλείσει απότομα για τους επισκέπτες, για πρώτη φορά – μαζί με δεκάδες άλλα ποτάμια στα κεντρικά και στα νότια της χώρας.

Ο Guardian αναφέρει ότι οι επισκέπτες ακύρωσαν τα σχέδιά τους και έμειναν μακριά, αφήνοντας την περιοχή, η οποία περιστρέφεται γύρω από το ψάρεμα σολομού, εντελώς έρημη. Το ποτάμι θα παραμείνει κλειστό μέχρι το τέλος της καλοκαιρινής σεζόν στα μέσα Σεπτεμβρίου.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν για ραγδαία μείωση του πληθυσμού του σολομού του Βόρειου Ατλαντικού εδώ και χρόνια. Ειδικά στη Νορβηγία έχει συρρικνωθεί, από άνω του ενός εκατομμυρίου στις αρχές της δεκαετίας του 1980, σε περίπου 500.000 – μια πτώση που συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την κλιματική κρίση.

Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι τα αποθέματα σολομού του Ατλαντικού βρίσκονται σε ιστορικό χαμηλό. Οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι το είδος αντιμετωπίζει άμεση απειλή από τις ιχθυοκαλλιέργειες, γεγονός που, σε συνδυασμό με τη δραματική αύξηση των θαλάσσιων ψειρών, οδηγεί τους σολομούς σε αποδράσεις. Ως αποτέλεσμα, οι άγριοι σολομοί αντικαθίστανται από ένα νέο, υβριδικό είδος, που προήλθε από τα ψάρια που δραπετεύουν από τα εκτροφεία.

Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι ο άγριος νορβηγικός σολομός βρίσκεται στα πρόθυρα της εξαφάνισης. Καθένας από τους 450 ποταμούς σολομών της Νορβηγίας φιλοξενεί το δικό του είδος σολομού –υβρίδια άγριων και εκτρεφομένων ψαριών–, προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες συνθήκες του τοπικού περιβάλλοντος.

Ενώ η αντιμετώπιση κάποιων ευρύτερων παραγόντων που συνδέονται με την κλιματική κρίση δεν είναι «στο χέρι» της Νορβηγίας, ο ανθρωπογενής αντίκτυπος της ιχθυοκαλλιέργειας είναι κάτι που θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί γρήγορα. Πρέπει να διαχωριστούν οι πληθυσμοί των εκτρεφόμενων και των άγριων ψαριών, καθώς η ανοιχτή ιχθυοκαλλιέργεια στη θάλασσα αγγίζει το βιολογικό της όριο.

Σαν τη φετινή κατάρρευση του σολομού –από τη νοτιοανατολική Νορβηγία, κοντά στα σύνορα με τη Σουηδία, έως ακριβώς βόρεια της πόλης του Τρόνχαϊμ– δεν είχε παρατηρηθεί άλλη τα τελευταία 25 χρόνια. Ο σολομός στη Νορβηγία χρονολογείται εδώ και χιλιάδες χρόνια, αλλά το ψάρεμά του με καλάμι εντός των ποταμών, όπως είναι γνωστό σήμερα, το εισήγαγαν οι Αγγλοι τη δεκαετία του 1820.

Η ξαφνική απαγόρευση πρόσβασης σε 33 ποταμούς, συμπεριλαμβανομένου του Γκάουλα, μόλις τρεις εβδομάδες μετά την έναρξη της περιόδου αλιείας σολομού τον Ιούνιο, υπήρξε σοκ για πολλούς, όχι όμως και για τους επιστήμονες, οι οποίοι παρατηρούν τη μείωση του πληθυσμού των ψαριών στους ποταμούς της χώρας εδώ και χρόνια.

Πιστεύουν ότι πρόκειται για πολιτικό ζήτημα, που απαιτεί αλλαγές στους κανόνες για την ιχθυοκαλλιέργεια και αλλαγή στάσης από τους ερασιτέχνες ψαράδες, οι οποίοι στη Νορβηγία δεν έχουν την ίδια παράδοση «αλίευσης και απελευθέρωσης» που ακολουθούν οι αντίστοιχοι της Σκωτίας και της Ιρλανδίας.

Η Νορβηγική Ομοσπονδία Θαλασσινών, που εκπροσωπεί περίπου 700 εταιρείες, ανάμεσά τους και ιχθυοτροφεία, ανακοίνωσε ότι τα ζητήματα που επηρεάζουν τον άγριο σολομό είναι πολύπλοκα και πως οι κλειστές μονάδες καλλιέργειας είναι «πολύ πιο ενεργοβόρες» από τις ψαριές με ανοιχτά δίχτυα.

Αλλά ο Βέγκαρντ Χέγκεμ, πρώην ποδοσφαιριστής της Λίβερπουλ, ο οποίος μετέχει σε ακτιβιστική ομάδα υπέρ του σολομού, λέει ότι η καλλιέργεια σολομού πρέπει να μετατραπεί σε καθεστώς κλειστού περιορισμού, και ζητά από την κυβέρνηση να επιβάλει μια προθεσμία, ώστε αυτό να συμβεί – όπως έκανε ο Καναδάς στην περιοχή της Βρετανικής Κολομβίας.

Οι καταναλωτές πρέπει επίσης να ενημερώνονται καλύτερα για τον τρόπο καλλιέργειας του σολομού που καταναλώνουν. Ο υφυπουργός της Νορβηγίας, Εβεν Τρόνσταντ Σαγκεμπάκεν, ισχυρίζεται ότι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την υδατοκαλλιέργεια βρίσκονται υπό καθεστώς πλήρους ρύθμισης, αλλά αυτό δεν λύνει τα προβλήματα. Η κυβέρνηση ετοιμάζει ένα νέο νομοσχέδιο για τις υδατοκαλλιέργειες, με στόχο να γίνουν πιο επικερδείς και φιλικότερες στο περιβάλλον.

. . .