Γιατί η πιθανή νίκη των Εργατικών στις εκλογές της 4ης Ιουλίου μπορεί να φέρει πιο κοντά το Λονδίνο στην Ε.Ε.

Οι βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία στις 30 Ιουνίου – 7 Ιουλίου δεν είναι οι μόνες σημαντικές, ούτε οι μόνες πρόωρες στην ευρωπαϊκή ήπειρο κατά την τρέχουσα περίοδο, καθώς για τις 4 Ιουλίου έχουν προκηρυχθεί κάλπες και στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Μάλιστα, όπως και στην περίπτωση των εκλογών στη Γαλλία αναμένεται μία ανατροπή, αλλά μάλλον στην αντίθετη κατεύθυνση από εκεί που αναμένεται στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς πρώτος δημοσκοπήσεις εμφανίζεται ο φιλο-Ευρωπαίος ηγέτης του κεντροαριστερού κόμματος των Eργατικών,ενώ στη Γαλλία τρέχει πρώτη στην κούρσα η ευρω-σκεπτικίστρια ακροδεξιά συμμαχία της Λε Πεν. 

Ο Keir Starmer (Κιρ Στάρμερ), ηγέτης του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας δεν θα χρειαστεί να περιμένει πολύ την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσει τους δεσμούς του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με το Bloomberg.

Εάν το Εργατικό Κόμμα του κερδίσει τις εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως αναμένεται στις 4 Ιουλίου, θα υποδεχθεί δεκάδες συναδέλφους του ηγέτες, μεταξύ των οποίων ο Emmanuel Macron (Εμανουέλ Μακρόν) της Γαλλίας, ο Olaf Scholz (Όλαφ Σολτς) της Γερμανίας και η Giorgia Meloni‎‎ (Τζόρτζια Μελόνι) της Ιταλίας, για συνομιλίες στο πρώην σπίτι του Winston Churchill (Ουίνστον Τσόρτσιλ) μόλις δύο εβδομάδες αργότερα.

Άνθρωποι που βρίσκονται κοντά στον Στάρμερ, ο οποίος σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις είναι υποψήφιος για να αντικαταστήσει τον Rishi Sunak (Ρίσι Σουνάκ) στην πρωθυπουργία, αναμένουν ότι θα χρησιμοποιήσει τη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας για να αρχίσει να εγκαθιδρύει μια «νέα γεωπολιτική εταιρική σχέση» με τον στενότερο και μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του Ηνωμένου Βασιλείου, με βάση σημερινή (24.6.2024) δημοσίευση του Bloomberg.

Οι Εργατικοί επιθυμούν να χαλαρώσουν τις εμπορικές τριβές μετά το Brexit, να ενισχύσουν τη συνεργασία και να διευκολύνουν τους Βρετανούς να εργάζονται στην ΕΕ – αρκεί να μην υπάρχει καμία υπόνοια ότι θα αντιστραφεί η ψήφος του 2016 υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ. «Πιστεύουμε ότι μπορεί να υπάρξει καλύτερη συμφωνία. Αυτό θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης», δήλωσε ο Starmer την περασμένη εβδομάδα.

Η μουσική ατμόσφαιρα στο παλάτι Μπλένχαϊμ, όπου ο Τσόρτσιλ φιλοξένησε τον νεαρό John F. Kennedy Jr. (Τζον Φ. Κένεντι) μήνες πριν ξεσπάσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος το 1939, μπορεί να ευνοεί το πρώτο στάδιο του σχεδίου του Στάρμερ: ένα νέο σύμφωνο ασφαλείας.

Η ΕΕ προσέφερε ένα τέτοιο στον Boris Johnson (Μπόρις Τζόνσον) στο πλαίσιο της συμφωνίας για το Brexit, αλλά απορρίφθηκε, και οι Βρυξέλλες παραμένουν ανοιχτές σε αυτό, δεδομένης της εστίασης στην άμυνα, καθώς συνεχίζεται ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ωστόσο, αξιωματούχοι του Ηνωμένου Βασιλείου, διπλωμάτες της ΕΕ, ακόμη και υψηλόβαθμα στελέχη των Εργατικών πιστεύουν ότι ο Στάρμερ θα δυσκολευτεί να επιτύχει μια σημαντικά διαφορετική εμπορική σχέση, εκτός εάν αλλάξει τη δέσμευσή του να κρατήσει το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός της τελωνειακής ένωσης και της ενιαίας αγοράς της ΕΕ.

Αυτό μπορεί να απογοητεύσει τους ψηφοφόρους, καθώς και τους οικονομολόγους και τους traders, οι οποίοι ελπίζουν ότι ένας σταθερός υπέρμαχος της παραμονής στην ΕΕ ως πρωθυπουργός μπορεί με κάποιο τρόπο να γυρίσει το ρολόι πίσω.

Οι προειδοποιήσεις αυτές υπογραμμίζουν το παράδοξο της θέσης των Εργατικών για την Ευρώπη. Μαζί με τον Starmer, σχεδόν όλη η κορυφαία ομάδα του τάχθηκε σθεναρά κατά της αποχώρησης από την ΕΕ το 2016.

Ο David Lammy (Ντέιβιντ Λάμι), διεθνιστής, φίλος του Μπαράκ Ομπάμα και επίδοξος υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, αποκάλεσε το Brexit «εθνική τραγωδία».

Η Rachel Reeves (Ρέιτσελ Ριβς), η οποία θα είναι η πρώτη γυναίκα υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, αν οι Εργατικοί κερδίσουν τις εκλογές, λέει συχνά ότι η αποχώρηση από την ΕΕ έβλαψε την οικονομία.

Ωστόσο, καθώς ο Στάρμερ προσπαθεί να κρατήσει το κόμμα του, που προηγείται στις δημοσκοπήσεις, σε τροχιά εξουσίας, τα στελέχη των Εργατικών έχουν λάβει οδηγίες να μην συζητήσουν την ευρωπαϊκή πολιτική, για να μην διαταραχθεί η εκστρατεία που έχει χτιστεί γύρω από την οικονομία και την προσπάθεια των Εργατικών για «αλλαγή» μετά από 14 χρόνια χάους των Τόρις, σύμφωνα με πηγές του Bloomberg.

Η θέση των Εργατικών έχει τις ρίζες της στην ιστορική εκλογική τους ήττα υπό τον Jeremy Corbyn (Τζέρεμι Κόρμπιν) το 2019, όταν τμήματα της παραδοσιακής καρδιάς του κόμματος ταλαντεύτηκαν πίσω από την υπόσχεση του Τζόνσον να «γίνει το Brexit». Όταν ο Στάρμερ ανέλαβε το 2020, υπολόγισε ότι ο δρόμος των Εργατικών προς την εξουσία βρισκόταν στο να πάρουν πίσω τις έδρες.

Αυτό εξηγεί τη σκληρή γραμμή του για την τελωνειακή ένωση και την ενιαία αγορά της ΕΕ, ακόμη και όταν οι στρατηγικοί αναλυτές των Εργατικών παραδέχονται κατ’ ιδίαν ότι η επανένταξη σε αυτές – ακόμη και χωρίς να είναι μέλος της ΕΕ – θα ήταν ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την τόνωση της οικονομίας.

Το επιχείρημα των Εργατικών είναι ότι ο κόσμος δεν θέλει να ξαναζήσει τις συζητήσεις για το Brexit, παρόλο που η δημοσκόπηση της Redfield & Wilton για τη δεξαμενή σκέψης UK in a Changing Europe τον περασμένο μήνα έδειξε ότι το 74% των ανθρώπων που δήλωσαν ότι θα ψήφιζαν Εργατικούς στις 4 Ιουλίου θα ψήφιζαν, επίσης, υπέρ της επανένταξης στην ΕΕ.

«Πιστεύουμε ότι υπάρχουν πρακτικές βελτιώσεις που μπορούμε να κάνουμε στη συμφωνία που πέτυχαν οι Συντηρητικοί», δήλωσε η Ριβς στο Bloomberg την περασμένη εβδομάδα.

Ο κατάλογος επιθυμιών των Εργατικών περιλαμβάνει, επίσης, μια κτηνιατρική συμφωνία για τη διευκόλυνση των εμπορικών τριβών για τα νωπά τρόφιμα, μια τουριστική βίζα για τους καλλιτέχνες και την αμοιβαία αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων, ώστε οι ελεγκτές, οι γιατροί, οι αρχιτέκτονες και οι δικηγόροι να μπορούν να ασκούν το επάγγελμα τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στην ΕΕ.

Ο Στάρμερ εξετάζει επίσης μικρότερες συμφωνίες, μεταξύ άλλων για τα τέλη περιαγωγής δεδομένων κινητής τηλεφωνίας, και παρά το γεγονός ότι απέρριψε την ιδέα όταν αυτή διατυπώθηκε από την ΕΕ φέτος, είναι επίσης ανοιχτός σε μια συμφωνία για την κινητικότητα των νέων, δήλωσαν άτομα που γνωρίζουν το θέμα. Ανώτεροι διπλωμάτες της ΕΕ λένε ότι αυτά είναι εφικτά μέσω διαπραγματεύσεων.

Η επανένταξη στο πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Erasmus αποτελεί προτεραιότητα, αν και το κόμμα είναι απρόθυμο να επιτρέψει στους φοιτητές της ΕΕ φθηνότερη πρόσβαση στα πανεπιστήμια.

Οι όποιες συμφωνίες θα πρέπει να ταιριάζουν με τη δέσμευση για μείωση της καθαρής μετανάστευσης και την υπόσχεση των Εργατικών να μην επιστρέψουν στους κανόνες της ΕΕ για την ελεύθερη κυκλοφορία, είπαν οι άνθρωποι αυτοί.

Οι Εργατικοί ελπίζουν να συνδέσουν ορισμένες από τις αλλαγές με την προγραμματισμένη πενταετή αναθεώρηση της εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ που θα πρέπει να ολοκληρωθεί έως το 2026.

Από την πλευρά της ΕΕ, μια κτηνιατρική συμφωνία φαίνεται εφικτή, αλλά θα πρέπει το Ηνωμένο Βασίλειο να υιοθετήσει τα ρυθμιστικά πρότυπα του μπλοκ και να εποπτεύεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, δήλωσαν διπλωμάτες της ΕΕ.

Αν και οι Εργατικοί έχουν απορρίψει δημοσίως τη λεγόμενη δυναμική ευθυγράμμιση, η Επιτροπή πιστεύει ότι υπάρχει περιθώριο για τους Εργατικούς να προτείνουν μια προσαρμοσμένη φόρμουλα, εφόσον υπάρχει ρόλος για το Eυρωπαϊκό Δικαστήριο.

Ωστόσο, η ΕΕ είναι επιφυλακτική στο να συνδέσει τυχόν αλλαγές με την επίσημη αναθεώρηση της εμπορικής συμφωνίας, η οποία έχει τροποποιηθεί μόνο μία φορά σε σχέση με τα ηλεκτρικά οχήματα. Διπλωμάτες της ΕΕ λένε ότι αυτό ήταν μια εξαίρεση και ήταν επίσης προς το συμφέρον του μπλοκ.

«Η ίδια η επανεξέταση δεν θα είναι μια μεγάλη στιγμή επαναφοράς», δήλωσε η ερευνήτρια Jannike Wachowiak από το Ηνωμένο Βασίλειο σε μια Ευρώπη που αλλάζει. «Τα πράγματα που μπορούν να κάνουν είναι στην πραγματικότητα απλώς μαστορέματα γύρω από τις άκρες της συμφωνίας».

Αυτό είναι πιθανό να μην αποκαταστήσει την ζημιά που προκάλεσε στην αγορά το Brexit. Η αγορά ευρώ εξακολουθεί να κοστίζει 20% περισσότερο από ό,τι πριν από το δημοψήφισμα πριν από οκτώ χρόνια, ενώ η πρόσθετη αποζημίωση που απαιτούν οι επενδυτές για τη διακράτηση περιουσιακών στοιχείων του Ηνωμένου Βασιλείου -που αναφέρεται ως «Brexit Premium»- ανέρχεται σε περίπου 15%, σύμφωνα με τους αναλυτές της Barclays.

Στο City υπάρχει η ελπίδα ότι μια κυβέρνηση των Εργατικών θα γίνει πιο φιλόδοξη, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο θα προχωρήσει στην ανοικοδόμηση των δεσμών με την ΕΕ και τελικά θα δημιουργήσει στενότερους εμπορικούς δεσμούς με το μπλοκ, ενισχύοντας την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη.

«Αλλά αυτό δεν είναι κάτι που παραδίδεται την πρώτη ημέρα μιας κυβέρνησης Στάρμερ», δήλωσε ο Marc Dowding της BlueBay Asset Management. «Αυτό είναι κάτι για το οποίο εργάζεσαι κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης».

Ο Wachowiak προβλέπει ότι αν οι Εργατικοί αγωνιστούν να αναπτύξουν την οικονομία κατά την πρώτη θητεία τους, ο Starmer θα αντιμετωπίσει εσωτερική πίεση να επανεξετάσει τις κόκκινες γραμμές του Brexit για να εξασφαλίσει άλλη μια πενταετία στην εξουσία.

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναμένουν, επίσης, ότι οι Εργατικοί θα επικεντρωθούν αρχικά στην ασφάλεια, την άμυνα και τους ελέγχους στον αγροδιατροφικό τομέα, αφήνοντας πιο σύνθετα ζητήματα όπως οι τελωνειακές ρυθμίσεις για μια πιθανή δεύτερη θητεία.

Αξιωματούχοι των Εργατικών αρνούνται ότι οι κόκκινες γραμμές του κόμματος θα αλλάξουν. «Όχι, είμαστε πραγματικά ξεκάθαροι ότι δεν πρόκειται να εισέλθουμε στην ενιαία αγορά, στην τελωνειακή ένωση ή να επαναφέρουμε την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων» δήλωσε η Ριβς στο Bloomberg.

Το ενδεχόμενο αναταραχής είναι σαφές. Υψηλόβαθμα στελέχη των Εργατικών, όπως ο δήμαρχος του Λονδίνου Sadiq Khan, είναι πιο μακριά από τον Στάρμερ στο αίτημα για βαθύτερους δεσμούς με την ΕΕ, ενώ ο ηγέτης των Εργατικών στη Σκωτία, Anas Sarwar, έχει να αντιμετωπίσει ένα εκλογικό σώμα που ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της παραμονής στην ΕΕ το 2016.

Ο Στάρμερ και ο Λάμι έχουν δουλέψει τις σχέσεις τους με ορισμένους από τους πολιτικούς με τη μεγαλύτερη επιρροή στην Ευρώπη.

Ο Λάμι, ο οποίος αυτοπροσδιορίζεται ως γαλλόφιλος, έδωσε συνέντευξη σε ένα από τα αγαπημένα πνευματικά περιοδικά του Macron, το Le Grand Continent. «Υπάρχουν πολλά που μπορούμε να κάνουμε για να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας ως γείτονες, ως εταίροι, ως Ευρωπαίοι», δήλωσε.

Ο ίδιος και ο σκιώδης υπουργός Ευρώπης Stephen Doughty (Στίβεν Ντόιτι) έχουν αναπτύξει δεσμούς με τους Σοσιαλδημοκράτες στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένου του Scholz και της ομάδας του, και βλέπουν επίσης τον Πολωνό Donald Tusk (Ντόναλντ Τουσκ) ως βασικό σύμμαχο.

Ωστόσο, ο Στάρμερ δεν έχει ακόμη δημιουργήσει σχέση με την Μελόνι και η ομάδα του ανησυχεί όλο και περισσότερο για την ολίσθηση της Γαλλίας προς την πολιτική δεξιά.

Η πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν (Ursula von der Leyen) είναι απίθανο να έρθει στη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας τον επόμενο μήνα, επειδή συγκρούεται με την ψηφοφορία για τον επαναδιορισμό της.

Ο Λάμι θα ήθελε να δημιουργήσει ένα φόρουμ παρόμοιο με το Συμβούλιο Εμπορίου και Τεχνολογίας ΕΕ – ΗΠΑ, το οποίο επιτρέπει στους υπουργούς να συζητούν πώς να συνεργάζονται και να εμβαθύνουν τις εμπορικές και οικονομικές σχέσεις δύο φορές το χρόνο και θέλει το Ηνωμένο Βασίλειο να συμμετέχει στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, όταν αυτό κρίνεται σκόπιμο. Η ΕΕ θεωρεί, επίσης, ότι αυτό είναι επωφελές.

Ωστόσο, ενώ η ΕΕ είναι πρόθυμη να εμβαθύνει τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας, ορισμένοι διπλωμάτες είναι επιφυλακτικοί για το πόσο εκτεταμένο αναμένουν οι Εργατικοί ότι θα είναι οποιοδήποτε σύμφωνο.

Η ομάδα του Στάρμερ θέλει να καλύπτει την οικονομική και κλιματική ασφάλεια, η οποία το μπλοκ ανησυχεί ότι μπορεί να διαχυθεί σε εμπορικές ρυθμίσεις που θα αλλάξουν τη συμφωνία για το Brexit.

Άλλα δύσκολα ζητήματα περιλαμβάνουν κοινές προσπάθειες για τη μείωση του αυξανόμενου αριθμού των αιτούντων άσυλο. Ο Στάρμερ έθεσε πέρυσι την προοπτική μιας συμφωνίας επιστροφής στην ΕΕ, αλλά τώρα στοχεύει σε διμερείς συμφωνίες με τη Γαλλία και άλλες χώρες.

Η ΕΕ θα προτιμούσε μια συμφωνία σε επίπεδο μπλοκ, αλλά οποιαδήποτε συμφωνία είναι απίθανο να επιτευχθεί κατά τον πρώτο περίπου χρόνο της κυβέρνησης Στάρμερ, δήλωσαν άνθρωποι που γνωρίζουν το θέμα.

Εν τω μεταξύ, οι Εργατικοί θα επιδιώξουν μια συμφωνία του Ηνωμένου Βασιλείου με τον αστυνομικό οργανισμό της ΕΕ, την Ευρωπόλ, για την ενίσχυση της πρόσβασης σε κοινές πληροφορίες σχετικά με την εμπορία ανθρώπων.

Το νέο σύστημα ανταλλαγής βιομετρικών δεδομένων της ΕΕ, το οποίο αναμένεται να προκαλέσει καθυστερήσεις στα σύνορα όταν τεθεί σε εφαρμογή τον Οκτώβριο, θα αποτελέσει ένα πρώιμο τεστ για το πόσο καλά εξελίσσεται η σχέση Ηνωμένου Βασιλείου – ΕΕ υπό τους Εργατικούς, δήλωσε ένας ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.

«Οι άνθρωποι έχουν πολλές ελπίδες όσον αφορά τη σχέση υπό τους Εργατικούς», δήλωσε ο Wachowiak. «Αλλά οι περισσότεροι τομείς θα είναι δυστυχώς αρκετά δύσκολοι – είναι πολύ δύσκολο να διαπραγματευτείς με την ΕΕ».