Γεωργία: Η αντιρωσική εξέγερση θυμίζει Ουκρανία του 2013

Οι παραλληλισμοί μοιάζουν προφανείς. Ολιγάρχης που υποστηρίζεται από το Κρεμλίνο αρπάζει την εξουσία και διακόπτει τη σχέση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ενωση, προκαλώντας μαζικές διαμαρτυρίες. Μασκοφόροι αστυνομικοί ξυλοκοπούν ειρηνικούς διαδηλωτές, οδηγώντας έτσι περισσότερους πολίτες στους δρόμους.

Αυτές ήταν οι σκηνές που εξελίσσονταν στο Κίεβο κατά τη διάρκεια της ουκρανικής εξέγερσης, με τις μαζικές διαδηλώσεις (γνωστές ως «Euromaidan») τον χειμώνα του 2013-14, οι οποίες οδήγησαν στην ανατροπή του τότε προέδρου της χώρας και στη ρωσική εισβολή στην Κριμαία. Τις τελευταίες ημέρες παρόμοιες διαδηλώσεις πραγματοποιούνται στην Τιφλίδα.

Δεκάδες χιλιάδες πολίτες ξεχύνονται στους δρόμους της πρωτεύουσας της Γεωργίας κάθε βράδυ, όπως επισημαίνει ανάλυση του Economist. Η αστυνομία τούς απωθεί με δακρυγόνα και αντλίες νερού, καθώς εκείνοι περικυκλώνουν το κτίριο του Κοινοβουλίου και το περιλούζουν με πυροτεχνήματα και βόμβες μολότοφ. Πολλοί από τους διαδηλωτές είναι εφοδιασμένοι με αντιασφυξιογόνες μάσκες.

Οι Αρχές δείχνουν σίγουρες ότι ελέγχουν την κατάσταση και πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι οι πιθανότητες κατάρρευσης του καθεστώτος στα πρότυπα της ουκρανικής εξέγερσης είναι ελάχιστες. Η κυβέρνηση βρίσκεται, ουσιαστικά, στα χέρια του Μπιτζίνα Ιβανισβίλι, ενός μυστικοπαθούς δισεκατομμυριούχου που έκανε περιουσία στη Ρωσία.

Τα τελευταία 12 χρόνια το κόμμα Γεωργιανό Ονειρο (GD) –το οποίο ίδρυσε και εξακολουθεί να ελέγχει ο Ιβανισβίλι– έχει τη διακυβέρνηση της χώρας. Τον περασμένο Μάιο η κυβέρνηση ψήφισε έναν κατασταλτικό νόμο με… οσμή Κρεμλίνου, που χαρακτηρίζει τους κοινωνικούς ακτιβιστές που δέχονται κάθε μορφής ξένη χρηματοδότηση «ξένους πράκτορες».

Στις 26 Οκτωβρίου το GD ανακήρυξε τη νέα νίκη του στις εθνικές εκλογές. Η αντιπολίτευση αμέσως κατήγγειλε νοθεία, αλλά οι διαμαρτυρίες στους δρόμους ήταν περιορισμένες, καθώς δεν υπήρχαν εμφανή στοιχεία απάτης – και οι διεθνείς αντιδράσεις φάνηκαν να πέφτουν στο κενό. Το Ενωμένο Εθνικό Κίνημα (UNM) της αντιπολίτευσης δέχθηκε αναφορές για εκφοβισμό ψηφοφόρων και παρατυπίες στα ψηφοδέλτια, και μίλησε ξεκάθαρα για νοθεία.

Πολλοί πίστεψαν ότι οι Γεωργιανοί είχαν αποδεχτεί απρόθυμα τη νέα νίκη του GD. Αλλά όπως αποδείχθηκε, οι αντιδράσεις ήρθαν απλώς με μικρή καθυστέρηση. Με τις διαδηλώσεις να εξαπλώνονται από την Τιφλίδα στις πόλεις Μπατούμι, Πότι και Κουτάισι, μεγάλο μέρος της χώρας των 3,7 εκατομμυρίων κατοίκων βρίσκεται ήδη σε κατάσταση εξέγερσης.

Το έναυσμα ήταν η προφανής απόφαση της κυβέρνησης να απομακρυνθεί από τη Δύση. Στις 28 Νοεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα σύμφωνα με το οποίο οι εκλογές δεν ήταν «ούτε ελεύθερες ούτε δίκαιες» και ζητούσε την επανάληψή τους. Ο πρωθυπουργός της χώρας, Ιρακλί Κομπαχίτζε, κατήγγειλε την ανακοίνωση ως παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Γεωργίας.

Πάγωσε άμεσα τις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Γεωργίας στην ΕΕ, τουλάχιστον μέχρι το 2028, και ανακοίνωσε ότι η χώρα θα αρνηθεί να δεχτεί τις δημοσιονομικές επιχορηγήσεις του μπλοκ. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν χαιρέτισε την αναστολή, επαινώντας το «θάρρος» του GD. Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, ανέστειλαν τη στρατηγική συνεργασία τους με τη Γεωργία.

Πολιτικοί αναλυτές αναφέρουν στον Economist ότι η κίνηση της κυβέρνησης έχει ως στόχο τη ρήξη με τη Δύση, την εδραίωση της εξουσίας της στο εσωτερικό και τη στροφή προς πιο ανελεύθερα καθεστώτα, όπως αυτά της Ρωσίας, της Κίνας και του Ιράν. Ο Ιβανισβίλι επιχείρησε να τρομάξει τους Γεωργιανούς επικαλούμενος το παράδειγμα της ουκρανικής εξέγερσης – προειδοποιώντας, δηλαδή, ότι μια κίνηση προς τη Δύση θα προκαλούσε τη Ρωσία να επιτεθεί ξανά στη χώρα, όπως είχε κάνει το 2008.

Αυτοί οι εκφοβισμοί δεν εμπόδισαν τους πολίτες να βγουν στου δρόμους. Το υπουργείο Εσωτερικών αναφέρει ότι μέχρι στιγμής έχουν τραυματιστεί 113 αστυνομικοί και άλλοι κρατικοί υπάλληλοι. Η αντίδραση της κυβέρνησης υπήρξε σκληρή, με χρήση δακρυγόνων, κανονιών νερού και σφαιρών από καουτσούκ. Εκατοντάδες πολίτες και δημοσιογράφοι έχουν συλληφθεί, μαζί με πολιτικούς της αντιπολίτευσης.

Ο Ζουράμπ Τζαπαρίτζε, φιλελεύθερος ηγέτης του αντιπολιτευτικού κόμματος Συνασπισμός για την Αλλαγή, συνελήφθη σε διαδήλωση στις 2 Δεκεμβρίου. Η Ενωση Νέων Δικηγόρων της Γεωργίας, μια οργάνωση υποστήριξης νομικών δικαιωμάτων, κατηγορεί το υπουργείο Εσωτερικών της χώρας για «διάπραξη εγκλήματος» με τα σκληρά μέτρα καταστολής που χρησιμοποιεί.

Ο Economist γράφει ότι οι διαδηλώσεις είναι απίθανο απλώς να εκτονωθούν, αλλά επισημαίνει ότι δεν έχουν ξεκάθαρη ηγεσία. Η μοναδική ενωτική φιγούρα τους είναι η Σαλώμη Ζουραμπιτσβίλι, πρόεδρος της χώρας, της οποίας οι εξουσίες είναι σε μεγάλο βαθμό εθιμοτυπικές. Η πρόεδρος υποστηρίζει δημοσίως τους διαδηλωτές, αλλά ο Ιβανισβίλι επιχειρεί να την αντικαταστήσει με τον ποδοσφαιριστή Μιχαήλ Καβελασβίλι μετά το τέλος της θητείας της, στα τέλη του μήνα.

Ομως στις 30 Νοεμβρίου η Ζουραμπιτσβίλι ανακοίνωσε ότι δεν θα αφήσει τη θέση της αν δεν διεξαχθούν νέες βουλευτικές εκλογές. Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Γεωργίας ο επόμενος πρόεδρος θα εκλεγεί από το Κοινοβούλιο, αλλά εκείνη υποστηρίζει ότι η σημερινή σύνθεση της Βουλής είναι παράνομη.

Παρότι η χώρα βρίσκεται σε βαθιά κρίση, εντός του δημόσιου τομέα οι αντιδράσεις περιορίζονται μέχρι στιγμής στις παραιτήσεις αρκετών πρεσβευτών και μεσαίων αξιωματούχων. Δεν υπάρχουν ως τώρα ενδείξεις εξέγερσης στις τάξεις της αστυνομίας, ενώ ο εκπαιδευμένος από το NATO στρατός παραμένει στους στρατώνες του. Το GD ελέγχει απολύτως τον κρατικό ραδιοτηλεοπτικό φορέα και τον χρησιμοποιεί για να επηρεάζει τις απόψεις των ψηφοφόρων στην ύπαιθρο.

Δυτικοί διπλωμάτες αναφέρουν στον Economist ότι βρίσκουν μυστήριες τις ανοιχτά αντιευρωπαϊκές κινήσεις της κυβέρνησης, αλλά θεωρούν ότι δεν πρόκειται για μια λανθασμένη τακτική, καθώς κρίνουν πως είναι άκρως συνειδητές. Το κύμα των διαμαρτυριών δείχνει να εκνευρίζει τον πρωθυπουργό, ο οποίος στη διάρκεια μιας αλλοπρόσαλλης συνέντευξης Τύπου επέμεινε ότι οι διαπραγματεύσεις με την ΕΕ «δεν έχουν ανασταλεί» – προτιμά τη διατύπωση «έχουν καθυστερήσει».

Παράλληλα, δήλωσε ότι η κυβέρνησή του «δεν θα σταματήσει τις προσπάθειές της» για να εξασφαλίσει την ένταξη της χώρας στην ΕΕ έως το 2030. Αυτή η περίεργη «διαβεβαίωση» είναι μάλλον απίθανο να εξευμενίσει τα πλήθη, επισημαίνει ο Economist. Παρά τους εμφανείς παραλληλισμούς με την εξέγερση των Ουκρανών το 2013, αυτή των Γεωργιανών δεν φαίνεται να αποσταθεροποιεί την κυβέρνηση. Αν μη τι άλλο, προκαλεί ανησυχία για το μέλλον.

. . .