Γαλλία: Αναθεωρείται η νομοθεσία για τον βιασμό, με προσθήκη για τη συναίνεση

Πολλές χώρες έχουν τηρούν νομοθετικό πλαίσιο που περιλαμβάνει τον όρο της συναίνεσης στην ποινική αντιμετώπιση των βιασμών. Η Γαλλία όχι. Τώρα, δυο γυναίκες νομοθέτες επιχειρούν να ανατρέψουν αυτή την αδικία, εισάγοντας στην Κάτω Βουλή της χώρας ένα νομοσχέδιο που διευρύνει τον ορισμό του βιασμού ώστε να συμπεριλάβει τη μη συναινετική διείσδυση.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, η πρωτοβουλία τους έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής μετά τη φρικτή υπόθεση της Ζιζέλ Πελικό η οποία βιάστηκε από δεκάδες άνδρες ενώ ήταν ναρκωμένη και υπό την ενορχήστρωση του συζύγου της.

Το νέο νομοσχέδιο προτάθηκε στην εθνική αντιπροσωπεία από την 29χρονη βουλευτή των Οικολόγων Μαρί-Σαρλότ Γκαράν και την 55χρονη κεντρώα συνάδελφό της Βερονίκ Ριοτόν.

«Πρόκειται για σημείο εκκίνησης, όχι τερματισμού» λέει στους New York Times η Γκαράν. «Περνάμε από μια κουλτούρα βιασμού σε μια κουλτούρα συναίνεσης, και αυτή είναι μόλις η πρώτη πέτρα που ρίχνουμε στον τοίχο της ατιμωρησίας». Το νομοσχέδιο θα συνεχίσει να συζητείται στην Ανω Βουλή.

Η γαλλική νομοθεσία ορίζει τον βιασμό ως κάθε μορφή σεξουαλικής διείσδυσης που διαπράττεται σε άλλο άτομο –γυναίκα ή άνδρα– δια βίας, περιορισμού, απειλής ή αιφνιδιασμού. Η Γκαράν λέει ότι οι ειδικοί αναφέρουν πως έως και το 70% των θυμάτων βιασμού παγώνουν κατά τη διάρκεια της πράξης βίας – γεγονός που τα καθιστά ανίκανα να αντισταθούν.

Ωστόσο η έλλειψη αντίστασης συχνά εκλαμβάνεται από τα δικαστήρια ως μια μορφή συναίνεσης. Νομικοί αναφέρουν ότι υπάρχει πληθώρα δικαστικών αποφάσεων που περιλαμβάνουν φράσεις όπως «ελλείψει αντίστασης από την κυρία, ο κύριος δεν θα μπορούσε να γνωρίζει ότι τη βίαζε»…

Στις περισσότερες υποθέσεις βιασμών η κύρια υπεράσπιση των δραστών είναι ότι πίστευαν πως η ενάγουσα ή ο ενάγων ήθελε να κάνει σεξ μαζί τους. Προσθέτοντας την παράμετρο της συναίνεσης, ο νόμος προσφέρει ένα επιπλέον μέτρο ασφαλείας για τις γυναίκες –αλλά και τους άνδρες– που πέφτουν θύματα βιασμού.

Πολλοί υποστηρικτές αυτής της νομοθετικής ρύθμισης πιστεύουν ότι θα διευρύνει την κλίμακα των αστυνομικών ερευνών, ώστε να εξετάζουν εάν ο κατηγορούμενος ζήτησε ενεργά και έλαβε τη συγκατάθεση της ενάγουσας – αντί να αναζητά κυρίως αποδείξεις της αντίστασής της. Και, ίσως το πιο σημαντικό, πιστεύουν ότι θα μειώσει το επίπεδο της ατιμωρησίας στην αντιμετώπιση των σεξουαλικών εγκλημάτων στη χώρα.

Σε άλλες χώρες η συναίνεση ερευνάται σε υποθέσεις βιασμού. Οπως αναφέρουν οι New York Times, στον Καναδά, ο ορισμός του βιασμού περιλαμβάνει την ξεκάθαρη συναίνεση από το 1983. Στην Ευρώπη, η πραγματική ώθηση για ένταξη της συναίνεσης στον ποινικό κώδικα έλαβε χώρα μετά την άφιξη του κινήματος #MeToo το 2017.

Εκτοτε ο αριθμός των ευρωπαϊκών χωρών που περιλαμβάνουν τη συναίνεση στους νόμους τους αυξήθηκε σε 20, από επτά, σύμφωνα με μια έκθεση του 2024 που παρουσίασε το Διεθνές Περιοδικό Δικαίου, Εγκλήματος και Δικαιοσύνης. Στις ΗΠΑ, ο ορισμός του βιασμού διαφέρει ανά Πολιτεία, αλλά μόνο ένας μικρός αριθμός Πολιτειών απαιτούν την έκφραση ξεκάθαρης συναίνεσης.

Υπάρχουν, όμως, και πολέμιοι της νέας νομοθετικής ρύθμισης – ενώ στις τάξεις τους περιλαμβάνονται ακτιβίστριες του φεμινισμού και δικηγόροι. Το αντεπιχείρημά τους είναι ότι η προσθήκη της συναίνεσης θα χειροτερεύσει την υπεράσπιση των θυμάτων βιασμού, καθώς θα εστιάσει τις ανακρίσεις στις ενέργειες των θυμάτων και όχι σε εκείνες των κατηγορουμένων.

Η γαλλίδα φεμινίστρια φιλόσοφος Μανόν Γκαρσιά, η οποία έχει δημοσιεύσει βιβλίο για τη δίκη Πελικό, ισχυρίζεται ότι η αλλαγή του νόμου δεν θα διορθώσει τα βαθύτερα κοινωνικά προβλήματα που αποκάλυψε η υπόθεση. Αυτό που απαιτείται δεν είναι «μια μικρή αλλαγή στον νομικό ορισμό του βιασμού» είπε σε συνέντευξή της στον ραδιοφωνικό σταθμό France Culture.

Αυτό που θα κάνει τη διαφορά είναι «η επιπλέον χρηματοδότηση της αστυνομίας, τα κονδύλια για τα συστήματα δικαιοσύνης, κεφάλαια για την εκπαίδευση των νεαρών αγοριών και ανδρών προς ενδοσκόπηση – να μπαίνουν στη θέση των άλλων, να καταλαβαίνουν ότι οι γυναίκες είναι ανθρώπινα όντα που μπορούν να αγαπήσουν», είπε χαρακτηριστικά.

Η υπόθεση Πελικό σόκαρε τη Γαλλία και όλο τον πλανήτη. Παρ’ ότι η γαλλική νομοθεσία ήδη θεωρεί ότι η διείσδυση εντός ατόμου που είναι ναρκωμένο ή κοιμάται είναι αυτομάτως βιασμός, σε ερώτηση του επικεφαλής δικαστή για το θέμα της συναίνεσης οι περισσότεροι κατηγορούμενοι απάντησαν ότι δεν είχαν μιλήσει μαζί της και ότι ο σύζυγός της, που την εξέδιδε, συναινούσε για λογαριασμό της.

. . .