Έρωτας στην εποχή των dating apps

Οι διαδικτυακές γνωριμίες μπήκαν για τα καλά στη ζωή μας. Όπως κάθε τι καινούριο, έτσι και τα dating apps. Από τη μία πλευρά, οι άνθρωποι τείνουν να τα βλέπουν με σκεπτικισμό ή αρνητικά ή να φοβούνται ότι θα αλλοτριώσουν τις ερωτικές σχέσεις. Από την άλλη πλευρά, όμως, δημιουργούν λογαριασμούς και χρησιμοποιούν τα πάμπολλα dating apps, για όλα τα γούστα. Για τους νεότερους, το γνωστότερο είναι το Tinder, όπου οι χρήστες μπορούν με μια απλή κίνηση να επιλέξουν «μου αρέσει» ή «δεν μου αρέσει» κάποιος. Αν ταυτόχρονα δύο χρήστες δείξουν το «μου αρέσει» για τον άλλον, τότε μπορούν να αρχίσουν να συνομιλούν. Σε άλλο dating app υπάρχει η ρήτρα ότι η γυναίκα επιλέγει πρώτη με ποιον άνδρα θέλει να συνομιλήσει. Στην Αμερική υπάρχουν dating apps για όλα τα γούστα: Για άτομα που θέλουν απλώς σεξ, που επιθυμούν ρομαντική αγάπη, γάμο, για άτομα τρίτης ηλικίας, αγρότες… Έτσι, ανάλογα με το τι ζητάει κανείς, μπαίνει και στο αντίστοιχο app.

Από ταμπού, mainstream επιλογή

Μόλις πριν από λίγα χρόνια, το online dating θεωρούνταν ταμπού, κάτι που οι άνθρωποι απέφευγαν να συζητήσουν. Το στίγμα «τι πρόβλημα έχει και δεν μπορεί να βρει σύντροφο μέσα από τον κοινωνικό της/του κύκλο;» ήταν έντονο. Σήμερα, τα πράγματα άλλαξαν και οι διαδικτυακές γνωριμίες είναι ένας ακόμα εύκολος και γρήγορος τρόπος γνωριμίας.

Σύμφωνα με την δρ. Marie Bergström, ερευνήτρια στο Γαλλικό Ινστιτούτο Δημογραφικών Σπουδών στο Παρίσι, που πέρασε πάνω από μία δεκαετία παίρνοντας συνεντεύξεις από δημιουργούς dating apps στη Silicon Valley, οι άνθρωποι σκέφτονται τον έρωτα ως εξής: Είτε θεωρούν ότι η αγάπη είναι ουρανοκατέβατη, κάπως σαν τις ταινίες, όπου συναντάς τυχαία τον έρωτα της ζωής σου, είτε θεωρούν ότι ο έρωτας είναι τυφλός, όπως στα παραμύθια, που ο πρίγκιπας ερωτεύεται το φτωχό κορίτσι και του αλλάζει τη ζωή, είτε πιστεύουν στην πλατωνική ύπαρξη του «άλλου μισού», ότι υπάρχει κάποιος άνθρωπος στον κόσμο που πληροί τις προϋποθέσεις και θα τους κάνει ευτυχισμένους. Οι διαδικτυακές γνωριμίες βασίζονται σε αυτή την τρίτη υπόθεση. Οι άνθρωποι βάζουν συγκεκριμένα κριτήρια, για να μη χάνουν πολύτιμο χρόνο και να συναντήσουν το άτομο που θεωρούν ότι θα τους συμπληρώσει και θα είναι όπως το ονειρεύονται.

Κριτήρια αναζήτησης

Το πιο σημαντικό, ίσως, στοιχείο των dating apps είναι ότι καθένας μπορεί εξαρχής να βάλει κριτήρια σε σχέση με το άτομο που θέλει να γνωρίσει, λόγου χάρη ηλικιακά, εμφανισιακά, μορφωτικά, ενδιαφερόντων. Έτσι, μπορεί κανείς εξαρχής να επιλέξει αν θα ξεκινήσει μια συζήτηση με κάποιον υποψήφιο/α.

Επίσης, στον έρωτα της εποχής του Διαδικτύου και των dating apps οι άνθρωποι δεν θέλουν να χάσουν χρόνο, προκειμένου να αναζητήσουν σύντροφο. Πολλοί έχουν περιορισμένοι κοινωνικό κύκλο, επομένως δεν μπορούν να βρουν σύντροφο εκεί, άλλοι πάλι δεν θέλουν να πειραματιστούν με γνωστούς ή συναδέλφους τους, γιατί, αν δεν πάει καλά η σχέση, θα είναι υποχρεωμένοι να τους συναναστρέφονται, ενώ για κάποιους είναι σημαντικό να κρατήσουν την ερωτική τους ζωή ξεχωριστή από την κοινωνική τους ζωή και εικόνα.

Οι διαδικτυακές γνωριμίες βοηθάνε τους ανθρώπους να κρατήσουν χωριστά τη σεξουαλική ζωή από τη σοβαρή κοινωνική τους εικόνα. Ειδικά οι γυναίκες που κακοχαρακτηρίζονται άδικα «εύκολες» για τις ίδιες σεξουαλικές συμπεριφορές με τους άνδρες, έχουν κίνητρο να γνωρίζουν ερωτικούς συντρόφους διαδικτυακά, κρατώντας το τι κάνουν στο κρεβάτι τους για τον εαυτό τους.

Οι διαδικτυακές γνωριμίες δεν είναι αυτομάτως σεξουαλικές. Ανάλογα με το τι αναζητάει κανείς, δύο άνθρωποι ξεκινάνε μια διαδικτυακή συζήτηση πρώτα με μηνύματα και, αν πάει καλά, με ανοιχτή κάμερα, προτού γνωριστούν από κοντά. Ειδικά μετά την πανδημία, οι διαδικτυακές γνωριμίες γνώρισαν νέα άνθηση. Και, όπως μάθαμε στο ηλεκτρονικό εμπόριο και τις συναλλαγές μέσω Διαδικτύου, έτσι και αυτός ο τομέας δεν θα μπορούσε να μείνει πίσω.

Η ιστορία της Εύας και του Γιώργου

Τα dating apps προσφέρουν την ευκολία της γνωριμίας από την άνεση του σπιτιού και την ωραιοποιημένη εικόνα του εαυτού που κάποιοι επιλέγουν να παρουσιάσουν. Αυτό, όμως, είναι κάτι που καταρρίπτεται ευκολότατα, με την πρώτη πρόσωπο-με-πρόσωπο συνάντηση. Η Εύα*, ασθενής μου στο παρελθόν, αναρωτιόταν για ποιον λόγο δεν συνεχίζονταν οι διαδικτυακές σχέσεις και δεν εξελίσσονταν σε κάτι πιο σταθερό μετά το πρώτο ραντεβού από κοντά. Όταν είδα τη φωτογραφία του προφίλ της (15 χρόνια νεότερη, βαμμένη και φτιαγμένη στην τρίχα) σε σχέση με το πώς ήταν στην καθημερινότητά της και στα ραντεβού που έβγαινε (15 χρόνια μεγαλύτερη και τελείως απεριποίητη και αφημένη), έγινε φανερή η ανακολουθία και δούλεψε στο να αποδεχτεί τον εαυτό της και να τον παρουσιάσει σωστά.

Ο Γιώργος* ήρθε στην ψυχοθεραπεία με αίτημα να λύσει το πρόβλημά του ότι δεν μπορούσε να δημιουργήσει μακροχρόνια σχέση. Είχε τραυματικό παρελθόν σεξουαλικής κακοποίησης και παραμέλησης, το οποίο προσπαθούσε να «ξεχάσει για να ζήσει». Προτιμούσε την ανωνυμία των dating apps, όπου κάθε γνωριμία κατέληγε στο κρεβάτι από την πρώτη ή δεύτερη φορά. Ο ίδιος έπαιρνε την επιβεβαίωση που αναζητούσε, αλλά, από τον φόβο του να μην αποκαλυφθεί το σκοτεινό παρελθόν του και τα όσα «ντροπιαστικά», όπως θεωρούσε, του είχαν συμβεί, εγκατέλειπε την κοπέλα και συνέχιζε την άγρα γνωριμιών και επιβεβαίωσης.

*τα ονόματα είναι αλλαγμένα

Απόρριψη και ghosting

Η κοινωνική απόρριψη ενεργοποιεί στον εγκέφαλο τα ίδια μονοπάτια με τον φυσικό πόνο. Το ghosting, η τάση τού να εξαφανιστεί κανείς σαν φάντασμα μετά από ένα-δύο ραντεβού και να μη δώσει σημεία ζωής, είναι μία άλλη μορφή απόρριψης που συμβαίνει συχνά διαδικτυακά. Όταν κάποιος πάρει μαζεμένες απορρίψεις και δεν έχει γύρω του έναν φιλικό υποστηρικτικό περίγυρο, αυτό μπορεί να του στοιχίσει ψυχολογικά.

Το γεγονός ότι δεν υπάρχει δέσιμο ή υποχρέωση στις γνωριμίες μέσω dating apps για κάποιους είναι θετικό, για άλλους αρνητικό. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν είναι το μέσο το οποίο καθορίζει το τι θα γίνει με μια γνωριμία, αλλά οι χρήστες και το πώς αξιοποιούν αυτό το μέσο. Έχω πολλούς ασθενείς που στο ιστορικό αναφέρουν ότι γνωρίστηκαν με τον/τη σύζυγο μέσω dating app, κάτι το οποίο επιβεβαιώνεται από το ίδιο το Tinder, που αναφέρει ότι, με βάση στοιχεία τους, το 25% των νεονύμφων στην Αμερική γνωρίστηκε μέσω αυτής της πλατφόρμας. Και πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου του Σικάγου δείχνει ότι ζευγάρια που παντρεύτηκαν μέσω διαδικτυακής γνωριμίας έχουν χαμηλότερα ποσοστά διαζυγίου απ’ ό,τι αυτά που γνωρίστηκαν μη διαδικτυακά. Όπως, λοιπόν, το ράσο δεν κάνει τον παπά, έτσι και τα dating apps δεν καθορίζουν την ποιότητα της σχέσης ή του γάμου. Οι άνθρωποι έχουν τελικά την ευθύνη για το πώς θα παρουσιάσουν τον εαυτό τους, καθώς και πόση επικοινωνία και ψυχική ενέργεια θα επενδύσουν στο να φτιάξουν μια όμορφη σχέση, διαδικτυακά ή μη.

Οι σχέσεις που δημιουργούνται μέσω διαδικτυακών γνωριμιών οδηγούν στο σεξ πιο σύντομα απ’ ό,τι οι άλλες σχέσεις. Γαλλική έρευνα βρήκε ότι το 1/3 των ατόμων που γνωρίστηκαν διαδικτυακά έκανε σεξ ήδη από την πρώτη εβδομάδα, ενώ πάνω από το 50% έκανε μέσα στις δύο-τρεις πρώτες εβδομάδες της γνωριμίας τους. Αντίθετα, τα ζευγάρια που γνωρίζονται με παραδοσιακό τρόπο περιμένουν μερικούς μήνες προτού ολοκληρώσουν.

Η δρ. Λίζα Βάρβογλη είναι Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια και Διδάσκουσα στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ