Ένας ποταμός των Ιμαλαΐων κάνει το Έβερεστ ψηλότερο

Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Το Έβερεστ είναι 15-50 μέτρα ψηλότερο (από ό,τι θα ήταν διαφορετικά) επειδή ένας ποταμός διαβρώνει βράχους και χώμα στη βάση του, βοηθώντας στο να το ωθήσει προς τα πάνω, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.

…

Η απώλεια γης στη λεκάνη απορροής του ποταμού Arun, που απέχει 75 χιλιόμετρα, προκαλεί αύξηση της υψηλότερης κορυφής στον κόσμο έως και 2 χιλιοστά το χρόνο, δήλωσαν ερευνητές του University College του Λονδίνου (UCL). «Είναι λίγο σαν να πετάς ένα φορτίο από ένα πλοίο», λεει ο συν-συγγραφέας της μελέτης Adam Smith. «Το πλοίο γίνεται ελαφρύτερο και έτσι επιπλέει λίγο ψηλότερα. Ομοίως, όταν η κρούστα του βουνού γίνεται ελαφρύτερη, μπορεί να επιπλέει λίγο ψηλότερα», συνεχίζει.

Η πίεση από τη σύγκρουση της ινδικής και της ευρασιατικής πλάκας πριν από 40-50 εκατομμύρια χρόνια σχημάτισε τα Ιμαλάια και η τεκτονική των πλακών παραμένει ο κύριος λόγος για τη συνεχιζόμενη άνοδό τους.

Όμως, το δίκτυο του ποταμού Arun είναι ένας παράγοντας που συμβάλλει στην άνοδο των βουνών, είπε η ομάδα του UCL. Καθώς ο Arun ρέει μέσα από τα Ιμαλάια, αφαιρεί υλικό – την κοίτη του ποταμού σε αυτήν την περίπτωση – από τον φλοιό της Γης. Αυτό μειώνει τη δύναμη στον μανδύα (το επόμενο στρώμα κάτω από την κρούστα), με αποτέλεσμα η αραιωμένη κρούστα να κάμπτεται και να κινειται προς τα πάνω. Είναι ένα φαινόμενο που ονομάζεται ισοστατική ανάκαμψη.

…

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Nature Geoscience, αναφέρει ότι αυτή η ανοδική δύναμη ώθησης προκαλεί το Έβερεστ και άλλες γειτονικές κορυφές, συμπεριλαμβανομένων της τέταρτης και πέμπτης υψηλότερης κορυφής του κόσμου, Lhotse και Makalu, να κινηθούν προς τα πάνω. «Το Έβερεστ και οι γειτονικές κορυφές του ψηλωνουν επειδή η ισοστατική ανάκαμψη τα ανεβάζει πιο γρήγορα από ό,τι τα φθείρει η διάβρωση», δήλωσε στο BBC ο συν-συγγραφέας της μελέτης Δρ Matthew Fox. «Μπορούμε να τα δούμε να ψηλώνουν κατά περίπου δύο χιλιοστά το χρόνο, χρησιμοποιώντας όργανα GPS και τώρα έχουμε καλύτερη κατανόηση του πως συμβαίνει αυτό». Ορισμένοι γεωλόγοι που δεν συμμετείχαν στη μελέτη είπαν ότι η θεωρία είναι εύλογη, αλλά υπήρχαν πολλά στην έρευνα που ήταν ακόμα αβέβαια.

Το Έβερεστ βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ Κίνας και Νεπάλ και το βόρειο τμήμα του βρίσκεται στην κινεζική πλευρά. Ο ποταμός Arun ρέει από το Θιβέτ στο Νεπάλ και στη συνέχεια συγχωνεύεται με δύο άλλους ποταμούς για να γίνει ο Kosi, ο οποίος στη συνέχεια εισέρχεται στη βόρεια Ινδία για να συναντήσει τον Γάγγη. Είναι ένα ποτάμι με πολύ υψηλή απόδοση λάσπης, δεδομένης της απότομης κλίσης των βουνών δια μέσου των οποίων διέρχεται  και της δύναμης που έχει, που του επιτρέπει να διαβρώσει τόσους βράχους και χώμα στο δρόμο του.

…

Οι ερευνητές του UCL λένε ότι πιθανότατα κέρδισε την πραγματική του ισχύ όταν «συνέλαβε» έναν άλλο ποταμό ή υδάτινο σώμα στο Θιβέτ πριν από 89.000 χρόνια, κάτι που σε γεωλογικούς χρόνους είναι ένα πρόσφατο γεγονός. Ένας Κινέζος ακαδημαϊκός, ο Δρ Xu Han του China University of Geosciences, ήταν ο κύριος συγγραφέας της μελέτης, κατά τη διάρκεια επίσκεψης του – με υποτροφία στο UCL. «Το μεταβαλλόμενο ύψος του Έβερεστ υπογραμμίζει πραγματικά τη δυναμική φύση της επιφάνειας της Γης», λεει ο Δρ Hu. «Η αλληλεπίδραση μεταξύ της διάβρωσης που προκαλεί ο ποταμός Arun και της ανοδικής πίεσης του μανδύα της Γης δίνει στο Έβερεστ μια ώθηση προς τα άνω, οδηγωντας το ψηλότερα από ό,τι θα ήταν διαφορετικά», συμπληρώνει.

Ο καθηγητής Hugh Sinclair της Σχολής Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, είπε ότι η υποκείμενη διαδικασία που εντοπίστηκε από την ομάδα του UCL ήταν απολύτως λογική. Όμως, πρόσθεσε, οι ακριβείς ποσότητες και τα χρονοδιαγράμματα της τομής του ποταμού (ή ο τρόπος με τον οποίο ο ποταμός κόβει προς τα κάτω στην κοίτη του και βαθαίνει το κανάλι του) και η επακόλουθη επιφανειακή ανύψωση των γύρω κορυφών είχαν μεγάλες αβεβαιότητες. «Πρώτον, η πρόβλεψη της τομής που προκαλεί σε τέτοιες μεγάλες λεκάνες απορροής ως απόκριση στη σύλληψη της απορροής (ένας ποταμός αιχμαλωτίζει άλλο ποτάμι ή λίμνη) είναι πρόκληση».

Αυτή η αβεβαιότητα είναι κάτι που οι συγγραφείς έχουν αναγνωρίσει στη μελέτη. «Δεύτερον», κατα τον καθηγητή Sinclair, «η απόσταση στην οποία ανυψώνονται τα βουνά από ένα σημείο έντονης τοπικής διάβρωσης είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλεφθεί.

Πάντως ακόμη και αν ληφθούν υπόψη αυτές οι επιφυλάξεις, η πιθανότητα ότι κάποιο μέρος του εξαιρετικού υψόμετρου του Έβερεστ συνδέεται με τον ποταμό, αντιπροσωπεύει μια συναρπαστική εικόνα».

Πηγή: BBC News