Η πιστωτική επέκταση ξεπέρασε τις προσδοκίες

Με ρυθμό πιστωτικής επέκτασης, που ξεπέρασε κάθε προσδοκία, έκλεισαν το 2024 οι τέσσερις συστημικές τράπεζες, αυξάνοντας τα ενήμερα δάνειά τους και κατ’ επέκταση τη βάση εσόδων τους κατά περίπου 13,5 δισ. ευρώ, επίδοση που συνιστά ρεκόρ 15ετίας.

Τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην παραπάνω επίδοση είχε το τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς. Στο 9μηνο Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου 2024, σε επίπεδο ομίλων, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες εμφάνισαν, αθροιστικά, αύξηση ενήμερων δανείων κατά 5,7 δισ. ευρώ. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου της περασμένης χρονιάς, η καθαρή πιστωτική επέκταση εκτινάχθηκε σε περίπου 7,8 δισ. ευρώ, με τις τράπεζες να ξεπερνούν ακόμη και τους αναθεωρημένους στόχους Νοέμβριου 2024.

Η χρηματοδότηση σε ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ για την απόκτηση εκμετάλλευσης του οδικού άξονα της Αττικής Οδού αποτελεί μια από τις παραμέτρους, που εξηγεί την εντυπωσιακή επίδοση τετάρτου τριμήνου, καθώς ενίσχυσε κατά περίπου 2,55 δισ. ευρώ (630-640 εκατ. ευρώ ανά τράπεζα) την αύξηση των ενήμερων δανείων.

Αν δεν συνυπολογισθεί η παραπάνω ευμεγέθης χορήγηση, η πιστωτική επέκταση τριμήνου ανήλθε σε περίπου 5,2 δισ. ευρώ. Επίπεδα σχεδόν αντίστοιχα με την επίδοση των εννέα προηγούμενων μηνών. Η ενοποίηση της Ελληνικής Τράπεζας Κύπρου από την Eurobank, μικρή επίδραση είχε στο τελικό αποτέλεσμα.

Σύμφωνα με στελέχη εταιρικών χορηγήσεων, ο εντυπωσιακός ρυθμός αύξησης των (ενήμερων) δανείων ήρθε ως αποτέλεσμα ισόρροπης αύξησης της ζήτησης από μεγάλες, μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις. Ρόλο έπαιξαν επίσης οι αυξημένες, καθ’ όλη τη διάρκεια της περσινής χρονιάς, ροές προς ελληνόκτητες εταιρείες ποντοπόρου ναυτιλίας και ο περιορισμός των αποπληρωμών.

Για παράδειγμα, η Πειραιώς εμφάνισε στο 4ο τρίμηνο νέες εκταμιεύσεις 4,3 δισ. ευρώ και αποπληρωμές 2,7 δισ. ευρώ. Από τα 4,3 δισ. ευρώ των νέων χορηγήσεων το ποσό των 1,7 δισ. ευρώ διοχετεύθηκε σε μικρές, μεσαίες επιχειρήσεις και ιδιώτες.

Υπέρβαση στόχων στα δάνεια σε ξένες επιχειρήσεις

Οι επιδόσεις της Πειραιώς δείχνουν, επίσης, ότι τα δάνεια προς ξένες επιχειρήσεις, μέσω συμμετοχής σε κοινοπρακτικά σχήματα, συνεισέφεραν πάνω από 25% της καθαρής πιστωτικής επέκτασης, υπερβαίνοντας τον στόχο της χρονιάς. Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στις υπόλοιπες συστημικές τράπεζες. Τα ανοίγματα στο εξωτερικό διενεργούνται, μέσω συμμετοχής σε κοινοπρακτικά σχήματα, στα οποία οι εγχώριες τράπεζες καλύπτουν μικρό μέρος της συνολικής χρηματοδότησης. Η πλειονότητα, δε, των δανειοδοτούμενων επιχειρήσεων διαθέτει υψηλή πιστοληπτική διαβάθμιση.

Τα «τρωτά» σημεία

Για άλλη μια χρονιά, η πιστωτική επέκταση ήρθε αποκλειστικά από τα επιχειρηματικά δάνεια, με την αγορά των στεγαστικών να παραμένει «ατροφική», λόγω συνδυασμού υψηλών τιμών στα ακίνητα και υψηλών, ακόμη, επιτοκίων.

Οι τράπεζες επιδιώκουν για μια σειρά από λόγους πιο ισόρροπη κατανομή του υπολοίπου χορηγήσεων, κάτι όμως που δεν διαφαίνεται στον (άμεσο) ορίζοντα καθώς και φέτος «ατμομηχανή» της πιστωτικής επέκτασης θα παραμείνουν οι εταιρικές χορηγήσεις.

Χάρη -και- στη καθήλωση των προθεσμιακών στο μείγμα των συνολικών καταθέσεων, σε επίπεδα αισθητά χαμηλότερα αυτών που προϋπολόγιζαν, οι τράπεζες προχώρησαν σε περαιτέρω μείωση των περιθωρίων, που χρεώνουν στις εταιρικές χορηγήσεις. Πλέον για μεγάλες επιχειρήσεις με ισχυρούς ισολογισμούς το spread διαμορφώνεται σε επίπεδα χαμηλότερα του 1,5% και πιθανώς να διασπάσει φέτος ή το 2026 το «ψυχολογικό» φράγμα του 1%.

Τέλος, η σημαντική αύξηση των καταθέσεων από πλευράς επιχειρήσεων τον περασμένο Δεκέμβριο και η μείωση τους τον Ιανουάριο, πιθανότατα αποτυπώνει αυξημένες, εποχικές, αποπληρωμές και επομένως «ξεφουσκώνει» κάπως την εντυπωσιακή επίδοση του Q4 2024.

Οι ισχυρές επιδόσεις του 2024 στηρίζουν το story

Οι ισχυρές επιδόσεις του 2024, σε όγκους νέων (ενήμερων) δανείων, συμβάλουν στην πειστικότητα του επενδυτικού αφηγήματος των τραπεζών, το οποίο εδράζεται στην πιστωτική επέκταση. Με απόδοση επί των ενσώματων ιδίων κεφαλαίων της τάξης του 17,5% -18% για το 2024 και περίπου 14% με 15% φέτος, οι ελληνικές τράπεζες συγκαταλέγονται, μεταξύ των κορυφαίων στην Ευρώπη (σ.σ. με ελαφρύ προβάδισμα οι ιταλικές), με κριτήριο την απόδοση.

Είναι, δε, οι μόνες, που συνδυάζουν ισχυρούς ρυθμούς πιστωτικής επέκτασης με υψηλό RoTE. Η αύξηση των ενήμερων δανείων, το 2024, ξεπέρασε το 10% (12% η Πειραιώς). Για φέτος αναμένεται να κινηθεί στο 6% με 8%, την ώρα που ισπανικές και ιταλικές παραμένουν σημειωτόν (1% credit growth οι ισπανικές, μηδενική ανάπτυξη για ιταλικές).

Η ισχυρή πιστωτική επέκταση και τα αυξανόμενα έσοδα από προμήθειες αντισταθμίζουν, εν μέρει ή πλήρως, την επίπτωση από την πτώση των επιτοκίων. Τέλος, το growth δανείων αντισταθμίζει το χαμηλότερο payout ratio, σε σχέση με το μέσο ευρωπαϊκό όρο.