Τέμπη, 2 χρόνια μετά: Η τραγωδία που συνεχίζει να ζητά απαντήσεις

των Διαλεκτής Αγγελή, Κωνσταντίνας Μπιτζήλου, Χρύσανθου Κοσελόγλου, Ελένης Βέργου

«Στείλε όταν φτάσεις» και «δεν έχω οξυγόνο»: τα συνθήματα για το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών συνεχίζουν να προκαλούν ανατριχίλα κατά τη μαύρη επέτειο των δύο ετών από την ασύλληπτη τραγωδία, που ακόμη και σήμερα ζητά μετ’ επιτάσεως απαντήσεις.

Σειρά ερωτημάτων για τη μοιραία νύχτα της 28^ης Φεβρουαρίου παραμένουν, 730 ημέρες αργότερα, αναπάντητα.

Τι έχει αλλάξει στον ελληνικό σιδηρόδρομο μετά την εθνική τραγωδία;

Καθυστερεί η Δικαιοσύνη;

Τι ζητούν οι οικογένειες των θυμάτων;

Πώς προχωρά η διερεύνηση του δυστυχήματος;

Γιατί επέστρεψε με τόση ορμή στην πολιτική συζήτηση το δυστύχημα των Τεμπών;

Πώς αυτό θα επηρεάσει την κυβέρνηση και τις άλλες πολιτικές δυνάμεις της χώρας;

Μετέφερε όντως κάποιο παράνομο φορτίο η αμαξοστοιχία;

Και υπήρξε ή όχι «μονταζιέρα»;

Ορισμένα από αυτά τα ερωτήματα παραμένουν ανοιχτά, δεδομένου ότι από μέρα σε μέρα αναμένεται να παραδοθούν τα δύο κρίσιμα πορίσματα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και τoυ Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) για το σιδηροδρομικό δυστύχημα και ενδέχεται να «φωτίσουν» άγνωστες πτυχές της μοιραίας σύγκρουσης.

Άλλα εξ αυτών επιχειρεί να απαντήσει το CNN Greece στο αφιέρωμά του για τα δύο χρόνια από την τραγωδία των Τεμπών, με τη βοήθεια ειδικών διάφορων ειδικοτήτων, εξειδικευμένου πραγματογνώμονα αλλά και μέσω σειράς συνεντεύξεων με τους δικηγόρους των οικογενειών.

Την ίδια ώρα, προχωρά σε εκτενές ρεπορτάζ για την κατάσταση στον ελληνικό σιδηρόδρομο σήμερα, τα βήματα που έχουν γίνει και όσα πρέπει ακόμη να αλλάξουν για να είναι πραγματικά ασφαλείς οι μετακινήσεις των πολιτών.

Απαντήσεις για τα μέτρα και τις πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί αλλά και για τις «τρύπες» που ακόμα δεν έχουν κλείσει, δίνουν στο CNN Greece ο αρμόδιος υπουργός Χρήστος Σταϊκούρας, συγκοινωνιολόγοι αλλά και πηγές προσκείμενες στον ΟΣΕ.

«Ουδείς αμφισβητεί ότι στον σιδηρόδρομο έχουν σωρευθεί παθογένειες δεκαετιών και εγγενείς αδυναμίες, για την αντιμετώπιση των οποίων απαιτείται οργανωμένο σχέδιο, οικονομική υποστήριξη, εντατική προσπάθεια, αλλά και χρόνος» λέει στο CNN Greece o κ. Σταϊκούρας, ο οποίος υπογράμμισε, παράλληλα, ότι έχει υλοποιηθεί ήδη «πλήθος παρεμβάσεων».

Η Μαρία Καρυστιανού, που έχασε την 20χρονη κόρη της Μάρθη στο δυστύχημα, στέλνει το δικό της μήνυμα:

«Ένα ακόμη κρατικό έγκλημα ελπίζουν πως θα παραμείνει χωρίς τιμωρία.

Αυτό, η κοινωνία ολόκληρη δεν το ανέχεται καθώς στέκεται δυναμικά συμπαραστάτρια δίπλα μας», λέει και προσθέτει:

«Στις 28 Φεβρουαρίου, ημέρα μνήμης και μαύρη επέτειος της τραγωδίας, όλοι οι Έλληνες πολίτες διαμαρτύρονται για την ατιμωρησία και τη συγκάλυψη».

Ο πραγματογνώμονας Μανούσος Τραχαλάκης, διευθυντής του Ινστιτούτου Αεροπορικής και Ναυτικής Ασφάλειας (AMSI), πιστοποιημένος διερευνητής αεροπορικών ατυχημάτων, αεροπορικός ψυχολόγος και εκπαιδευτής διερευνητών για σιδηροδρομικά ατυχήματα, μιλάει στο CNN Greece για το πόσο σύνθετη είναι η διαδικασία διερεύνησης ενός δυστυχήματος όπως αυτό των Τεμπών, πώς γίνεται να υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις από πραγματογνώμονες και αναλύει τη γενικότερη εικόνα των διερεύνησης των ατυχημάτων στη χώρα μας και ποια βήματα πρέπει να γίνουν για να βελτιωθεί.

«H γνώμη μου είναι πως κάθε ατύχημα, μικρό η μεγάλο στην Ελλάδα δύναται να εργαλειοποιηθεί. Εν μέρει το θεωρώ φυσιολογικό, λαμβάνοντας υπόψη την ανησυχία και την απογοήτευση της κοινωνίας, την οποία εργαλειακά διαχειρίζονται κάποιοι προς δικό τους όφελος. Βλέπω λοιπόν ότι σε περιπτώσεις μεγάλων ατυχημάτων, οι κυβερνήσεις και οι αντιπολιτεύσεις συχνά χρησιμοποιούν τα πορίσματα ως “όπλα” στην πολιτική αντιπαράθεση, αντί να εστιάζουν στη βελτίωση της ασφάλειας» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Τραχαλάκης.

Και συνεχίζει:

«Όταν ένα πόρισμα έρχεται σε αντίθεση με τις θέσεις πολιτικών ή οικονομικών συμφερόντων, μπορεί να δεχτεί πιέσεις, είτε για να αλλοιωθεί είτε για να παρουσιαστεί επιλεκτικά. Στην Ελλάδα μάλιστα, έχουμε δει περιπτώσεις όπου διαφορετικές πλευρές επικαλούνται “εναλλακτικά πορίσματα”».

Ο οργανισμός που δημιουργήθηκε για τη διερεύνηση των Τεμπών δεν είναι Ανεξάρτητη Αρχή αλλά αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), με πρόσωπα διορισμένα από το υπουργείο Μεταφορών.

Παρόλα αυτά, προχωρά το έργο της με μεγάλη προσοχή και μεθοδικότητα.

«Η ανεξαρτησία και η αντικειμενικότητα των πορισμάτων διερεύνησης ατυχημάτων, εκτιμώ πως είναι βασικές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της αξιοπιστίας και της αποτελεσματικότητας του συστήματος μεταφορών. Στην Ελλάδα, έχω αντιληφθεί πως αν και υπάρχουν πλέον θεσμικά πλαίσια που υποστηρίζουν την ανεξάρτητη διερεύνηση, στην πράξη συναντώνται σημαντικά εμπόδια που μπορούν να επηρεάσουν την αντικειμενικότητα των πορισμάτων» εξηγεί ο κ. Τραχαλάκης.

Παράλληλα, δύο κορυφαίοι πολιτικοί αναλυτές μιλούν στο CNN Greece για την «καθυστερημένη» οργή των πολιτών για την τραγωδία των Τεμπών και την πολιτική διαχείριση από πλευράς κυβέρνησης και κομμάτων.

«Χωρίς κάθαρση δεν υπάρχει λύτρωση από το άγος οποιασδήποτε τραγωδίας» λέει εύστοχα ο πολιτικός επιστήμονας και αναλυτής Γιώργο Σεφερτζής, βάζοντας σε μια ρεαλιστική βάση τις προσδοκίες όχι μόνο των οικογενειών των θυμάτων αλλά και ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας, που ζητά την πλήρη και εξονυχιστική διερεύνηση του δυστυχήματος στα Τέμπη.

Πότε θα ξεκινήσει η δίκη;

Ουδείς μπορεί να προσδιορίσει την έναρξη της δίκης με ακρίβεια.

Δύο χρόνια μετά το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη με τους 57 νεκρούς, η Δικαιοσύνη αναζητά ακόμη τις ποινικές ευθύνες όλων όσοι, επί σειρά ετών, είχαν αφήσει στη… μοίρα του τον ελληνικό σιδηρόδρομο –και μάλιστα χωρίς κανένα σύστημα ασφαλείας σε αρκετά σημεία.

Διερευνά, ακόμη, τα αίτια της φοβερής τραγωδίας και αναλύει τους χειρισμούς των «υπευθύνων» προκειμένου να καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα για το τι κυρίως προηγήθηκε, τι ακριβώς συνέβη και τι συγκεκριμένα ακολούθησε του πολύνεκρου δυστυχήματος το μοιραίο βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023.

Διά του εφέτη – ανακριτή, Σωτήρη Μπακαΐμη, που έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας το δύσκολο και πολυσύνθετο αυτό έργο, επιχειρεί από την πρώτη στιγμή, στο πλαίσιο της κύριας ανάκρισης, να φωτίσει όλες τις πτυχές της υπόθεσης, την ώρα που η πολιτική αντιπαράθεση οξύνεται και η κοινωνία μαζικά συντάσσεται με το δίκαιο αίτημα των συγγενών των θυμάτων για πλήρη απόδοση ευθυνών προς πάσα κατεύθυνση.

Και το μείζον όσο και εύλογο ερώτημα που τίθεται είναι πότε επιτέλους θα ολοκληρωθεί η ανάκριση και πότε θα ξεκινήσει η δίκη;

Ερώτημα, το οποίο όμως δεν έχει συγκεκριμένη απάντηση, καθώς ο μόνος αρμόδιος να απαντήσει, αλλά ταυτόχρονα και εκείνος που λόγω της θέσεώς του δεν μπορεί να μιλήσει, είναι ο ίδιος ο εφέτης ανακριτής.

Το ζητούμενο, πάντως, όπως υπογραμμίζουν με νόημα και οι δικηγόροι των συγγενών των θυμάτων δεν είναι η ταχεία εκδίκαση της υπόθεσης αλλά η ποιότητα του ανακριτικού έργου, ώστε να δοθούν ξεκάθαρες απαντήσεις επί σειρά καίριων ερωτημάτων, να λάμψει η αλήθεια και να τιμωρηθούν παραδειγματικά εκείνοι που φέρουν ακέραια την ευθύνη.

Ζωτικής σημασίας για την περάτωση της ανάκρισης είναι δύο πορίσματα –ένα του ειδικού χημικού μηχανικού του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου Δημήτρη Καρώνη και ένα του νεοσύστατου Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), που αναμένεται να παραδοθούν από μέρα σε μέρα.

Παρότι αποσπασματικά έχουν δει το φως της δημοσιότητας ορισμένα σημεία των πορισμάτων αυτών, ο εφέτης ανακριτής θα πρέπει να τα μελετήσει σε βάθος πριν προχωρήσει με οποιοδήποτε τρόπο τη διαδικασία.

Προσώρας ο δικαστικός λειτουργός έχει απαγγείλει κατηγορίες σε βάρος συνολικά 43 ατόμων, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν ήδη απολογηθεί.

«Δεν είναι δυσεξήγητη η καθυστέρηση»

Και μπορεί η ανακριτική διαδικασία να βρίσκεται ήδη στον δεύτερο χρόνο, κάτι που σε άλλες περιπτώσεις θα δικαιολογούσε «γκρίνια» περί καθυστέρησης της ποινικής έρευνας, όμως στην προκειμένη περίπτωση, όπως τόνιζαν με έμφαση δικαστικές πηγές, αυτή η καθυστέρηση δεν είναι δυσεξήγητη και ενδέχεται να είναι απολύτως δικαιολογημένη.

Και αυτό διότι πρόκειται για μια σοβαρή και πολυσύνθετη υπόθεση με πολλά τεχνικά ζητήματα που χρήζουν ιδιαίτερης εξέτασης και προσοχής από ειδικούς εμπειρογνώμονες, με παραγγελίες τεχνικών ερωτημάτων του ανακριτή σε εργαστήρια του Καναδά, της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας (καθώς στη χώρα μας δεν υπάρχουν τα αντίστοιχα), με αξιολόγηση χιλιάδων εγγράφων, καταθέσεων μαρτύρων και πορισμάτων τεχνικών συμβούλων, με λήψη απολογιών πολλών κατηγορουμένων και σειρά αιτημάτων από 252 δικηγόρους.

Μόνο η πλευρά των συγγενών των θυμάτων έχει υποβάλει 300 αιτήματα, από τα οποία ο ανακριτής έχει διερευνήσει τα 250 και μόνον τα 50 έθεσε στο αρχείο.

Οι ίδιες δικαστικές πηγές υπενθύμιζαν με νόημα ότι σε άλλες σημαντικές υποθέσεις, που επίσης απασχόλησαν την κοινή γνώμη επί μακρόν, η ανάκριση διήρκησε περισσότερο χρονικό διάστημα απ’ ό,τι στη συγκεκριμένη υπόθεση -χωρίς να έχουν την ίδια δυσχέρεια στη διερεύνησή τους.

Στον αντίποδα, ωστόσο, οικογένειες θυμάτων έχουν κάνει λόγο για αργοπορία της δικαιοσύνης που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί και για ενέργειες που ακολούθησαν μετά τις έντονες διαμαρτυρίες τους σχετικά με την επίσπευση του «μπαζώματος» του χώρου της σύγκρουσης των δύο τρένων, τη «μονταζιέρα» ηχητικών δεδομένων, τη μη έγκαιρη αναζήτηση καταγραφών από κάμερες κ.α.

Διαβάστε αναλυτικά: «Σπεύδε βραδέως»: Πώς προχωρά η διερεύνηση της τραγωδίας των Τεμπών

Ο σιδηρόδρομος παραμένει «ασθενής»

Σήμερα, παρά τις διαπιστώσεις αλλά και τις παρεμβάσεις που έχουν γίνει, ο σιδηρόδρομος παραμένει «ασθενής», ενώ καχυποψία εξακολουθεί να αποτυπώνεται τόσο στο κοινό αίσθημα όσο και μέσα από πολιτικές τοποθετήσεις στη Βουλή.

Πηγές προσκείμενες στον ΟΣΕ υποστηρίζουν στο CNN Greece ότι η κατάσταση του ελληνικού σιδηροδρόμου παραμένει «κρίσιμη» μετά τη βαριά σκιά που έχει πέσει έπειτα από το τραγικό δυστύχημα, τονίζοντας πως εκτός από τη σοβαρή δυσαρέσκεια που υπάρχει γενικότερα, επικρατεί παράλληλα ένα «δεισιδαιμονικό κλίμα» αλλά και «διχασμός» από μερίδα στελεχών και εργαζομένων ακόμα και μέσα στον σιδηρόδρομο.

Άλλωστε, η έμφαση στην ασφάλεια του σιδηροδρομικού δικτύου, με τηλεδιοίκηση και κέντρα ελέγχου, εγκατάσταση χιλιάδων καμερών σε όλο τον σιδηροδρομικό κορμό, αποκατάσταση φωτισμών και αερισμού στις σήραγγες, αλλά και η ενίσχυση της χρηματοδότησης για συντήρηση και έλεγχο της κοπής των δέντρων περιλαμβάνονται στις παρεμβάσεις που έγιναν από τον ΟΣΕ την τελευταία διετία, μετά τη μοιραία νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου.

Υπενθυμίζεται ότι, η κυβέρνηση προχωρά στην συγχώνευση με τον ΟΣΕ των θυγατρικών στην κατασκευή της υποδομής (ΕΡΓΟΣΕ) και στον τομέα του τροχαίου υλικού (ΓΑΙΑΟΣΕ). Ο νέος ενιαίος φορέας που θα ονομαστεί «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μ.Α.Ε.» προβλέπεται να συσταθεί μέχρι το τέλος του 2025.

Σταϊκούρας στο CNN Greece: «Έχουμε υλοποιήσει πλήθος παρεμβάσεων»

Από την πλευρά του, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, σχετικά με τις ενέργειες που έχουν γίνει για την ανάταξη του ελληνικού σιδηρόδρομου, δηλώνει στο CNN Greece ότι το υπουργείο εφαρμόζει ένα συγκροτημένο σχέδιο για την αναβάθμιση και την αποκατάσταση της αξιοπιστίας του σιδηροδρόμου, σημειώνοντας ότι «έχουμε υλοποιήσει πλήθος παρεμβάσεων για τις οποίες ενημερώσαμε δύο φορές, με δική μας πρωτοβουλία και τη Βουλή των Ελλήνων».

Επιπλέον, στα κρίσιμα τεχνολογικά συστήματα που λειτουργούν ως δικλείδες ασφαλείας στον παράγοντα του ανθρώπινου λάθους, ο υπουργός παραθέτει αναλυτικά πού έχει υπάρξει ουσιαστική πρόοδος.

Ενδεικτικά:

• Τον Σεπτέμβριο του 2023, στον σιδηροδρομικό άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη υπήρξε 100% εγκατάσταση σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, ωστόσο στο κομμάτι Δομοκός – Λάρισα, τα συστήματα καταστράφηκαν από την κακοκαιρία Daniel. Στο τμήμα Δομοκός – Λάρισα, η ασφαλής κυκλοφορία διασφαλίζεται με έλεγχο εισόδου στα δύο άκρα με βάση τον Γενικό Κανονισμό Κυκλοφορίας.
• Το ETCS επί της γραμμής (σύστημα αυτόματης προστασίας συρμών) είναι εγκατεστημένο στον κεντρικό άξονα Αθηνών – Θεσσαλονίκης, με εξαίρεση την περιοχή που επλήγη από τον Daniel.
• Υπεγράφη, τον Μάρτιο του 2024, η Σύμβαση μεταξύ ΓΑΙΑΟΣΕ και Hitachi Rail για την επαναφορά σε λειτουργία του ETCS επί συρμών και προχωρά, σταδιακά, η ενσωμάτωση του συστήματος στους συρμούς.
• Λειτουργούν 5 κέντρα ελέγχου τηλεδιοίκησης και δημιουργήθηκαν 4 κέντρα ελέγχου σηράγγων (Κόρινθος, Λιανοκλάδι, ΣΚΑ και Λάρισα).
• Τοποθετήθηκαν 300 κάμερες ασφαλείας μέσα στις σήραγγες και έγιναν έργα πυρασφάλειας και φωτισμού σε αυτές.

«Επιπλέον, στην ίδια κατεύθυνση αναλάβαμε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που υλοποιούνται για την ενίσχυση του σιδηρόδρομου με μέσα και προσωπικό, αλλά και τη συντήρηση του δικτύου», προσθέτει ο υπουργός.

Συγκεκριμένα:

• Συντήρηση: Αυξήθηκε ο προϋπολογισμός του ΟΣΕ από τα 45 στα 75 εκατ. ευρώ.
• Ισόπεδες Διαβάσεις: Υπάρχουν, επί δεκαετίες, δεκάδες αφύλακτες ισόπεδες διαβάσεις σε όλη τη χώρα και οι ευκαιριακές λύσεις, έχουν οδηγήσει στο να σωρευθούν τα προβλήματα. Για πρώτη φορά, εξασφαλίσαμε, στον ΟΣΕ, 25 εκατ. ευρώ. Βγαίνουν διαγωνισμοί, έτσι ώστε να αντιμετωπίσουμε ολιστικά το πρόβλημα.
• Προσωπικό: Οι προσλήψεις 140 ατόμων στον ΟΣΕ, μέσω ΑΣΕΠ, αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Μάρτιο.
• Βλάστηση: Εξασφαλίστηκαν οι αναγκαίοι πόροι για την αντιμετώπιση του προβλήματος των δέντρων και της βλάστησης κατά μήκος του σιδηροδρομικού άξονα. Το συνολικό κόστος των δύο συμβάσεων ανέρχεται στο ύψος των 5,8 εκατ. ευρώ για δύο έτη.

Διαβάστε αναλυτικά: Σταϊκούρας στο CNN Greece: «Έχουμε υλοποιήσει πλήθος παρεμβάσεων στον ελληνικό σιδηρόδρομο»

Τα έργα που θα ολοκληρωθούν μέχρι το καλοκαίρι του 2026

Όπως επισημαίνει ο κ. Σταϊκούρας, «όσον αφορά την αποκατάσταση των ζημιών στον σιδηρόδρομο από την κακοκαιρία Daniel, το κόστος ανέρχεται στα 463 εκατ. ευρώ. Αφού εξασφαλίστηκαν οι πόροι με πρωτοβουλίες του Πρωθυπουργού και έγιναν οι αναγκαίες από τον νόμο διαδικασίες, υπολογίζεται ότι τα έργα θα ξεκινήσουν σύντομα και θα ολοκληρωθούν, περίπου, το καλοκαίρι του 2026».

«Προβλέπεται η αποκατάσταση, με ενισχυμένη ανθεκτικότητα, του βασικού σιδηροδρομικού άξονα και των κάθετών του, δηλαδή του Λάρισα – Βόλος και του Παλαιοφάρσαλα – Καλαμπάκα, μαζί με τα συνοδά συστήματα τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης και ETCS, που καταστράφηκαν στην περιοχή», τονίζει.

«Συνεπώς, από τεχνολογικής, οικονομικής και επιχειρησιακής απόψεως, έχουν γίνει ουσιαστικά βήματα, ώστε το σιδηροδρομικό δίκτυο να είναι ασφαλέστερο απ΄ότι ήταν πριν από δύο χρόνια», ξεκαθαρίζει ο υπουργός.

Οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν

Σύμφωνα με πηγές προσκείμενες στον ΟΣΕ, σήμερα, η γραμμή Αθηνών – Αιγίου δια μέσου Πάτρας είναι προβληματική.

Και αυτό γιατί στο κομμάτι Αίγιο – Ρίο είναι υπό κατασκευή, και στο κομμάτι Ρίο – Πάτρα αγνοείται.

Δόθηκε η γραμμή από το Κιάτο μέχρι το Αίγιο πριν λίγα χρόνια, χωρίς ηλεκτροκίνηση.

Η ηλεκτροκίνηση μπαίνει τώρα, με αποτέλεσμα να πηγαίνει κανείς στο Κιάτο μέσω Προαστικού και κατόπιν να υποχρεώνεται σε μετεπιβίβαση για να συνεχίσει για Αίγιο.

Με τα πολλά, ο άξονας Αθήνα – Θεσσαλονίκη αλλά και Αθήνα – Κιάτο ολοκληρώθηκε στο 100% τα τελευταία χρόνια και είναι σε πλήρη λειτουργία, παρά τα περιστασιακά προβλήματα και ορισμένες λεπτομέρειες που είναι υπό ολοκλήρωση συνολικά.

Κατά τις ίδιες πηγές, που μίλησαν στο CNN Greece:

• Xρειάζεται πληρέστερη στελέχωση με βάση το άθροισμα των θέσεων των οργανογραμμάτων των τριών φορέων που συγχωνεύθηκαν στον καινούργιο φορέα «Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι».
• Ειδικά για το κομμάτι του νέου φορέα που προέρχεται απο τον ΟΣΕ, πρέπει να γίνει στελέχωση κατά προτεραιότητα σε σταθμάρχες, κλειδούχους, τεχνίτες, εργάτες γραμμής αλλά και στελέχη που θα διαχειρίζονται τους πανάκριβους εξοπλισμούς του δικτύου (σηματοδότησης, τηλεδιοίκησης, ραδιοεπικοινωνιών κτλ).
• Χρειάζεται επιστημονικό προσωπικό σε θέσεις «κλειδιά» για τη σιδηροδρομική υποδομή, συντήρηση και λειτουργία. Δηλαδή μηχανικούς, συγκοινωνιολόγους, μηχανολόγους ηλεκτρολόγους με ειδίκευση σε θέματα σηματοδοτήσεων, προγραμματιστές, εξειδικευμένους τεχνικούς και γενικά νέους ανθρώπους με αποδεδειγμένες γνώσεις που να στελεχώσουν τον φορέα με μια ανάλογη μισθολογική αναβάθμιση.
• Χρειάζεται να γίνουν οργανωτικές αλλαγές επί το ορθολογικότερον, ενώ μεγάλος «ασθενής» είναι και η εταιρεία λειτουργίας των τρένων, η ιδιωτική εταιρεία Hellenic Train. Εδώ, θα πρέπει το υπουργείο Μεταφορών με τη βοήθεια της ΡΑΣ, του ΟΣΕ και των Ελληνικών Σιδηροδρόμων να εκλογικεύσουν τις σχέσεις μεταξύ Ελληνικών Σιδηροδρόμων, ΟΣΕ, Ελληνικού Δημοσίου και Hellenic Train, αλλά και τις οικονομικές δοσοληψίες που υπάρχουν, προκειμένου να αποκατασταθεί ένα πεδίο συνεργασίας και όχι ανταγωνισμού που υπήρχε μεταξύ ΟΣΕ και Hellenic Train, με ευθύνη κυρίως της Hellenic Train, των Ιταλών.
• Πρέπει να υπάρξει ένα κοινό κέντρο επιτήρησης – παρακολούθησης της κυκλοφορίας των αμαξοστοιχιών για ακόμη καλύτερη διασφάλιση της ασφάλειας κυκλοφορίας, κάτι το οποίο είχε ειπωθεί ότι θα ξεκινήσει να γίνεται αλλά ακόμα δεν έχει γίνει, και το οποίο μάλιστα απεδείχθη στην περίπτωση των Τεμπών ότι ήταν απαραίτητο, διότι αν λειτουργούσε έστω και αυτό πάλι θα είχε αποτραπεί το δυστύχημα.
• Τέλος, πρέπει να ολοκληρωθούν τα απαιτούμενα έργα εκσυγχρονισμού που έχουν μείνει πίσω λόγω όλης αυτής της αναταραχής που υπήρξε στον σιδηρόδρομο τα τελευταία δύο χρόνια.

  Διαβάστε αναλυτικά: Πόσο ασφαλή είναι τελικά τα τρένα, δύο χρόνια μετά τα Τέμπη

«Ένα ακόμη κρατικό έγκλημα ελπίζουν πως θα μείνει χωρίς τιμωρία…»

Η μητέρα – σύμβολο του αγώνα για τη δικαίωση των συγγενών των θυμάτων στα Τέμπη, Μαρία Καρυστιανού μίλησε στο CNN Greece με αφορμή τη μαύρη επέτειο από την τραγωδία όπου σκοτώθηκε η 20χρονη κόρη της Μάρθη.

Έκανε λόγο για «συκοφαντίες και λασπολογίες» απέναντι στους συγγενείς, «άπειρα αναπάντητα ερωτήματα και αδιανόητη συγκάλυψη» ενώ παράλληλα διεμήνυσε πως την 28^η Φεβρουαρίου οι Έλληνες διαμαρτύρονται για την «ατιμωρησία και τη συγκάλυψη».

«Σε λίγο συμπληρώνονται δύο χρόνια από το τραγικό έγκλημα στα Τέμπη, όπου 57 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους – πολλοί από αυτούς κάηκαν ζωντανοί – και μετά δύο χρόνια εκτός από συκοφαντίες και λασπολογίες απέναντι στο πρόσωπό μας υπάρχουν άπειρα αναπάντητα ερωτήματα και αδιανόητη συγκάλυψη τόσο από την πλευρά της κυβέρνησης όσο και της δικαστικής εξουσίας», δηλώνει η Μαρία Καρυστιανού.

«Ένα ακόμη κρατικό έγκλημα ελπίζουν πως θα παραμείνει χωρίς τιμωρία. Αυτό, η κοινωνία ολόκληρη δεν το ανέχεται καθώς στέκεται δυναμικά συμπαραστάτρια δίπλα μας», λέει και προσθέτει:

«Στις 28 Φεβρουαρίου, ημέρα μνήμης και μαύρη επέτειος της τραγωδίας, όλοι οι Έλληνες πολίτες διαμαρτύρονται για την ατιμωρησία και τη συγκάλυψη».

Διαβάστε αναλυτικά: «Ελπίζουν το έγκλημα να μείνει ατιμώρητο – Η κοινωνία δεν το ανέχεται»

«Αν δεν τιμωρηθούν πολιτικά πρόσωπα θα σημαίνει συγκάλυψη»

Το CNN Greece μίλησε με τρεις συνηγόρους των συγγενών των θυμάτων του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών, οι οποίοι σχολιάζουν την ανακριτική διαδικασία και λένε ότι οι συγγενείς ζητούν πλήρη απόδοση των ευθυνών, και σε πολιτικά πρόσωπα.

«Η συντριπτική πλειοψηφία των συγγενών δεν ενδιαφέρεται αν θα γίνει τώρα ή αργότερα η δίκη. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να μην κλείσει άρον-άρον η ανάκριση χωρίς να ασκηθούν ποινικές διώξεις σε αυτούς που πρέπει και στον βαθμό που πρέπει» λέει ο δικηγόρος Αντώνης Ψαρόπουλος και πατέρας της 20χρονης Μάρθης, μιας εκ των 57 θυμάτων.

Όσο για τις ενέργειες αλλοίωσης του σημείου του δυστυχήματος, το γνωστό «μπάζωμα», ο κ. Ψαρόπουλος λέει ότι οι ανακριτικές αρχές δεν πείστηκαν από τα στοιχεία που προσκόμισε η άλλη πλευρά και άσκησε διώξεις σε εκείνους που «ανέλαβαν πρωτοβουλία; Που έλαβαν εντολή; Πάντως αλλοίωσαν τον τόπο του δυστυχήματος!».

Με τη σειρά του, ο δικηγόρος Γιώργος Ηλιόπουλος κάνει λόγο για απαράγραπτες κυβερνητικές και δικαστικές ευθύνες και υποστηρίζει ότι «το πρόβλημα είναι ότι όλοι αυτοί που έχουν αναλάβει την υπόθεση δεν μπορούν να τη φέρουν εις πέρας. Ανεπαρκείς όλοι τους! Δεν τοποθετήθηκαν, βέβαια, τυχαία σε αυτές τις θέσεις».

Και τι ζητούν οι συγγενείς των θυμάτων;

«Ζητούν να εφαρμοστεί ο νόμος, χωρίς παρερμηνείες και σκόπιμες διαστρεβλώσεις» τόνισε χαρακτηριστικά ο ίδιος.

Ο δικηγόρος Λουκάς Θ. Αποστολίδης αναφέρεται στο «τρίγωνο της ενοχής» και λέει στο CNN Greece:

«Η Δικαιοσύνη έχει απαγγείλει κατηγορίες κακουργηματικού χαρακτήρα σε 66 άτομα (43 ο εφέτης ανακριτής, 23 η Ευρωπαϊκή εισαγγελία). Το τρίγωνο της ενοχής, δηλαδή η πολιτική εξουσία, τα εργολαβικά συμφέροντα και ο τριχοτομημένος ΟΣΕ, περιγράφεται με στοιχεία και γεγονότα στα κατηγορητήρια. Είναι σαφές ότι αν η σύμβαση 717 είχε υλοποιηθεί και τα συστήματα ασφαλείας είχαν πραγματοποιηθεί, θα είχε αποφευχθεί η τραγωδία».

Συμπληρώνει δε:

«Η προανακριτική είναι μονόδρομος. Οι βουλευτές να εξετάσουν και να κρίνουν τα 66 κατηγορητήρια. Γιατί αν δεν τιμωρηθούν πολιτικά πρόσωπα αυτό σημαίνει συγκάλυψη».

Όσο για τη διαδικασία της ανάκρισης υποστηρίζει ότι πρέπει να εφαρμοστεί η ρήση «σπεύσε βραδέως», δηλαδή η Δικαιοσύνη να βιαστεί μεν αλλά χωρίς να αφήσει σκοτεινά σημεία ως προς τις αιτίες του δυστυχήματος, χωρίς να αφήσει αναπάντητα ερωτήματα.

Διαβάστε αναλυτικά: «Σπεύδε βραδέως»: Πώς προχωρά η διερεύνηση της τραγωδίας των Τεμπών

Στείλε όταν φτάσεις

Έναν χρόνο μετά το δυστύχημα, το CNN Greece βρέθηκε στο σημείο όπου 57 ψυχές χάθηκαν για πάντα.

Εκεί, συνομίλησε με τους «πρωταγωνιστές» εκείνων των ημερών: από τους διαβιβαστές στο τηλεφωνικό κέντρο του ΕΚΑΒ που έλαβαν την πρώτη κλήση αμέσως μετά τη σύγκρουση, μέχρι τους επιζώντες του τραγικού αυτού δυστυχήματος, αλλά και τους γονείς των θυμάτων, για τους οποίους οι δείκτες του ρολογιού σταμάτησαν σε εκείνο το μοιραίο βράδυ.

Δείτε το συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ του CNN Greece

«Ένα πόρισμα μπορεί να δεχτεί πιέσεις…»

«Όταν ένα πόρισμα έρχεται σε αντίθεση με τις θέσεις πολιτικών ή οικονομικών συμφερόντων, μπορεί να δεχτεί πιέσεις, είτε για να αλλοιωθεί είτε για να παρουσιαστεί επιλεκτικά. Στην Ελλάδα μάλιστα, έχουμε δει περιπτώσεις όπου διαφορετικές πλευρές επικαλούνται “εναλλακτικά πορίσματα”»: περίπλοκη και δύσκαμπτη παραμένει η διερεύνηση ατυχημάτων στην Ελλάδα, όπως εξηγεί σε συνέντευξή του στο CNN Greece o πραγματογνώμονας Μανούσος Τραχαλάκης, διευθυντής του Ινστιτούτου Αεροπορικής και Ναυτικής Ασφάλειας (AMSI), Δικαστικός Πραγματογνώμων αεροπορικών ατυχημάτων, αεροπορικός ψυχολόγος και εκπαιδευτής διερευνητών για σιδηροδρομικά ατυχήματα.

Ο κ. Τραχαλάκης μιλάει για το πόσο σύνθετη είναι η διαδικασία διερεύνησης ενός δυστυχήματος, όπως αυτό των Τεμπών, πώς γίνεται να υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις από πραγματογνώμονες ενώ παράλληλα αναλύει τη γενικότερη εικόνα των διερεύνησης των ατυχημάτων στη χώρα μας και ποια βήματα πρέπει να γίνουν για να βελτιωθεί.

«H γνώμη μου είναι πως κάθε ατύχημα, μικρό η μεγάλο στην Ελλάδα δύναται να εργαλειοποιηθεί. Εν μέρει το θεωρώ φυσιολογικό, λαμβάνοντας υπόψη την ανησυχία και την απογοήτευση της κοινωνίας, την οποία εργαλειακά διαχειρίζονται κάποιοι προς δικό τους όφελος. Βλέπω λοιπόν ότι σε περιπτώσεις μεγάλων ατυχημάτων, οι κυβερνήσεις και οι αντιπολιτεύσεις συχνά χρησιμοποιούν τα πορίσματα ως “όπλα” στην πολιτική αντιπαράθεση, αντί να εστιάζουν στη βελτίωση της ασφάλειας» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Τραχαλάκης.

Και συνεχίζει:

«Όταν ένα πόρισμα έρχεται σε αντίθεση με τις θέσεις πολιτικών ή οικονομικών συμφερόντων, μπορεί να δεχτεί πιέσεις, είτε για να αλλοιωθεί είτε για να παρουσιαστεί επιλεκτικά. Στην Ελλάδα μάλιστα, έχουμε δει περιπτώσεις όπου διαφορετικές πλευρές επικαλούνται “εναλλακτικά πορίσματα”».

Ο οργανισμός που δημιουργήθηκε για τη διερεύνηση των Τεμπών δεν είναι Ανεξάρτητη Αρχή αλλά αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), με πρόσωπα διορισμένα από το υπουργείο Μεταφορών.

Παρόλα αυτά, προχωρά το έργο της με μεγάλη προσοχή και μεθοδικότητα.

«Η ανεξαρτησία και η αντικειμενικότητα των πορισμάτων διερεύνησης ατυχημάτων, εκτιμώ πως είναι βασικές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της αξιοπιστίας και της αποτελεσματικότητας του συστήματος μεταφορών. Στην Ελλάδα, έχω αντιληφθεί πως αν και υπάρχουν πλέον θεσμικά πλαίσια που υποστηρίζουν την ανεξάρτητη διερεύνηση, στην πράξη συναντώνται σημαντικά εμπόδια που μπορούν να επηρεάσουν την αντικειμενικότητα των πορισμάτων» αναφέρει ο κ. Τραχαλάκης.

Κατά τον πραγματογνώμονα, η διερεύνηση ατυχημάτων στις μεταφορές έχει σημειώσει πρόοδο τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά τη θεσμοθέτηση του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ) το 2023.

«Παρόλα αυτά, όπως και σε κάθε νεοσύστατη επιτροπή, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η διερεύνηση γίνεται με μεγαλύτερη ταχύτητα, διαφάνεια και αυστηρή επιστημονική μεθοδολογία».

Μιλάει δε και για θεσμικά και πρακτικά εμπόδια που δυσκολεύουν την ανεξάρτητη και αντικειμενική διερεύνηση των ατυχημάτων στην Ελλάδα.

«Δυστυχώς, ναι υπάρχουν. Η ανεξαρτησία και η αντικειμενικότητα των πορισμάτων διερεύνησης ατυχημάτων, εκτιμώ πως είναι βασικές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της αξιοπιστίας και της αποτελεσματικότητας του συστήματος μεταφορών. Στην Ελλάδα, έχω αντιληφθεί πως αν και υπάρχουν πλέον θεσμικά πλαίσια που υποστηρίζουν την ανεξάρτητη διερεύνηση, στην πράξη συναντώνται σημαντικά εμπόδια που μπορούν να επηρεάσουν την αντικειμενικότητα των πορισμάτων».

Ο άνθρωπος -και οι ενδεχόμενοι λάθος χειρισμοί του- αποτελούν πάντα ένα σημαντικό παράγοντα σε κάθε ατύχημα.

Σε ποιο ποσοστό, όμως, οφείλονται τα ατυχήματα των μεταφορών στον άνθρωπο και πόσο αντικειμενική είναι η απόδοσή του ως βασική αιτία σε επίσημες αναφορές;

«Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι ένας από τους πιο κρίσιμους παράγοντες που εξετάζονται στις διερευνήσεις ατυχημάτων στις μεταφορές. Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, το ποσοστό των ατυχημάτων που αποδίδονται σε ανθρώπινο λάθος κυμαίνεται μεταξύ 70% και 90%, ανάλογα με τον τομέα των μεταφορών (αεροπορία, σιδηρόδρομοι, ναυτιλία, οδικές μεταφορές). Ωστόσο, το να αποδίδεται η κύρια αιτία ενός ατυχήματος αποκλειστικά σε ανθρώπινο λάθος μπορεί να είναι απλοϊκό και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αποσπά την προσοχή από συστημικά προβλήματα» αναφέρει ο κ. Τραχαλάκης, συμπληρώνοντας παράλληλα:

«Ο ανθρώπινος παράγοντας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στα ατυχήματα, αλλά συχνά πιστεύω πως χρησιμοποιείται ως “εύκολη” εξήγηση αντί να αναζητηθούν οι βαθύτερες συστημικές αιτίες. Η αντικειμενική ανάλυση απαιτεί προσέγγιση που συνδυάζει τον ανθρώπινο και τον τεχνολογικό παράγοντα, ώστε να μην αποδίδονται ευθύνες μόνο στο τελευταίο άτομο της αλυσίδας, αλλά να εξετάζονται οι συνολικές αποτυχίες του συστήματος. Παρότι δηλαδή τα ανθρώπινα λάθη είναι κοινά, δεν σημαίνει πάντα ότι ο άνθρωπος είναι η βασική αιτία του ατυχήματος. Πολύ συχνά, το ανθρώπινο λάθος είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας σειράς συστημικών αποτυχιών».

Διαβάστε αναλυτικά: «Ένα πόρισμα μπορεί να δεχτεί πιέσεις»: Πραγματογνώμονας για τη διερεύνηση της τραγωδίας των Τεμπών

Γιατί η τραγωδία των Τεμπών επέστρεψε με ορμή στην πολιτική συζήτηση

Οι πρόσφατες μαζικές συγκεντρώσεις πολιτών για την τραγωδία στα Τέμπη στην Αθήνα και άλλες περιοχές της χώρας επανέφεραν το δυστύχημα στο επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης.

Οι οργανωμένες διαμαρτυρίες για την 28^η Φεβρουαρίου σε Ελλάδα και εξωτερικό αναμένεται να ασκήσουν ακόμη μεγαλύτερη πίεση στην κυβέρνηση, που το επόμενο διάστημα θα κληθεί να διαχειριστεί τα «απόνερα» μιας κρίσης που ενδεχομένως ήλπιζε ότι θα «κλείσει» με τις εκλογές.

Γιατί, όμως, επέστρεψε με τέτοια ορμή το ζήτημα των Τεμπών στην επικαιρότητα;

Δύο κορυφαίοι πολιτικοί επιστήμονες και αναλυτές, οι Γιώργος Σεφερτζής και Γιάννης Κωνσταντινίδης, μιλούν στο CNN Greece για τους λόγους που έφεραν το θέμα ξανά στο προσκήνιο, το εάν η κυβέρνηση θα καταφέρει να επιβιώσει πολιτικά, τους λόγους που η αντιπολίτευση δεν καρπώνεται κανένα πολιτικό όφελος, το πέπλο καχυποψίας στην κοινωνία αλλά και την κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς.

Για τον Γιώργο Σεφερτζή, πολιτικό επιστήμονα και αναλυτή, η υπόθεση των Τεμπών επανήλθε στην επικαιρότητα με τέτοια ένταση από την κοινωνία, καθώς «χωρίς κάθαρση δεν υπάρχει λύτρωση από το άγος οποιασδήποτε τραγωδίας. Και κάθαρση δεν θα μπορούσε να επέλθει με εκλογές. Με μια διαδικασία, δηλαδή, επιλογής του εκάστοτε πολιτικά μικρότερου κακού. Πολύ δε περισσότερο με μια διαδικασία στην οποία πλέον δεν συμμετέχει παρά ένα διαρκώς συρρικνούμενο ποσοστό του εκλογικού σώματος».

Ο Γιάννης Κωνσταντινίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Συμπεριφοράς του Πανεπιστημίου Μακεδονίας από την άλλη, αναφερόμενος στην απροσδόκητη μαζικότητα των συγκεντρώσεων που ξάφνιασαν κυβέρνηση και αντιπολίτευση, εξηγεί πως «ερμηνεύεται από τη χρονική διάρκεια που απαιτήθηκε για να γίνει ορατή η κακή διαχείριση της διαδικασίας διερεύνησης του δυστυχήματος».

Δεν είναι άλλωστε σπάνιο, αντιθέτως είναι κανόνας, η κοινή γνώμη να μη διαμορφώνεται ακαριαία, αλλά σε ένα κάποιο βάθος χρόνου αντιδρώντας με χρονοκαθυστέρηση και αναδρομικά, συμπληρώνει ο Γ. Σεφερτζής.

Οι αναλυτές εστιάζουν στην ανικανότητα των πολιτικών ηγεσιών στην Ελλάδα να αντιληφθούν την ουσία των αιτημάτων της κοινωνίας αλλά και στο ότι το πολιτικό σύστημα μοιάζει να αδρανεί και να ξεπερνιέται από τα γεγονότα.

Οι πολιτικοί αναλυτές εμφανίζονται, μάλιστα, απαισιόδοξοι για τις δυνατότητες επικοινωνιακής διαχείρισης της υπόθεσης από την κυβέρνηση.

Για τον Γ. Σεφερτζή «οι χειρισμοί που κάνει τόσο η κυβέρνηση όσο και προσωπικά ο Πρωθυπουργός έχουν αρχίσει να χαρακτηρίζονται από αστάθεια, νευρικότητα και αντιφατικότητα με αποτέλεσμα το ένα λάθος να διαδέχεται το άλλο», ενώ ο καθηγητής πολιτικής συμπεριφοράς Γ. Κωνσταντινίδης σημειώνει πως μία αντεπίθεση της Κυβέρνησης με αφορμή τα βίντεο της εμπορικής αμαξοστοιχίας είναι πιθανό να επιτείνει τα συναισθήματα οργής των πολιτών που ανιχνεύονται έως και στο 80%.

Η αντιπολίτευση, όπως επισημαίνεται από τον Γ. Σεφερτζή, όχι μόνον δεν κερδίζει από τις απώλειες της κυβέρνησης, αλλά αντιθέτως συμπαρασύρεται από την πτώση των ποσοστών της ΝΔ καθιστάμενη μέρος της κρίσης των συστημικών δυνάμεων.

«Και οι δύο συνεπώς χαμένοι για την ώρα» σημειώνει και ο Γ. Κωνσταντινίδης.

Διαβάστε αναλυτικά: «Χωρίς κάθαρση δεν υπάρχει λύτρωση»: Γιατί η τραγωδία των Τεμπών επέστρεψε στην πολιτική συζήτηση

Το «αντίδοτο» στο πέπλο καχυποψίας

«Η υπόθεση αυτή έφερε συμπυκνωμένα, μπροστά στα μάτια των πολιτών, το σύνολο των αιτιών της καχυποψίας έναντι των θεσμών: κρατικοί υπάλληλοι που αμελούν, προϊστάμενοι που αδιαφορούν, ανακριτές που καθυστερούν, εξεταστικές επιτροπές της Βουλής που παίζουν θέατρο και κομματικές ηγεσίες που γράφουν ατάκες κατά των πολιτικών αντιπάλων τους» λέει ο καθηγητής Γ. Κωνσταντινίδης.

Το λαϊκό αίτημα για πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης και τη δικαίωση των 57 ψυχών που έφυγαν πρόωρα από τη ζωή είναι υπαρκτό και εκκωφαντικό.

Οι μαζικές συγκεντρώσεις των περασμένων ημερών το αποδεικνύουν.

Η δικαστική διερεύνηση του δυστυχήματος και η παραδειγματική τιμωρία των υπεύθυνων αυτής θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς -κάτι που έχει ανάγκη η κοινωνία, ιδιαίτερα σε μια χρονική συγκυρία που ακόμη και πολιτικοί αρχηγοί δηλώνουν ότι έχει αμβλυνθεί η εμπιστοσύνη στην ελληνική Δικαιοσύνη.

Και αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης αποτελεί μεγάλη «πληγή».