Πώς διευρύνθηκε το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών

Το 2024, το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) διευρύνθηκε σε 15,1 δισ. ευρώ, από 13,9 δισ. ευρώ το 2023, γεγονός που αποδίδεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στην αύξηση του εμπορικού ελλείμματος (κατά 2,6 δισ. ευρώ). Αυτό επισημαίνει στο τελευταίο της Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων η Alpha Bank για την ελληνική οικονομία.

Όπως αναφέρει η τράπεζα, στον αντίποδα αυξημένα ήταν τα πλεονάσματα των ισοζυγίων υπηρεσιών (κατά 0,9 δισ. ευρώ) και δευτερογενών εισοδημάτων (κατά 0,8 δισ. ευρώ), ως απόρροια των υψηλών επιδόσεων του τουρισμού, που κατέγραψε νέο ρεκόρ ταξιδιωτικών εισπράξεων, και της αύξησης των καθαρών εισπράξεων από τους λοιπούς τομείς της οικονομίας -εκτός δηλαδή της Γενικής Κυβέρνησης.

Οι παράγοντες που συνέβαλαν, μεταξύ άλλων, στη διαμόρφωση του εμπορικού ελλείμματος είναι οι εξής:

• Η φάση του οικονομικού κύκλου στην οποία βρίσκεται η ελληνική οικονομία. Μετά τη μεγάλη πτώση του 2020 εξαιτίας της πανδημίας, το ΑΕΠ της χώρας μας αυξάνεται ταχύτερα σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η ιδιωτική κατανάλωση παραμένει βασικός πυλώνας της οικονομικής μεγέθυνσης, με αποτέλεσμα την αυξημένη εισαγωγή καταναλωτικών αγαθών.
• Η Ελλάδα είναι καθαρός εισαγωγέας ενέργειας, επιβαρυνόμενη κατ’ αυτό τον τρόπο από τις υψηλότερες τιμές της, σε σύγκριση με τα προ της ενεργειακής κρίσης επίπεδα.
• Η σημαντική ανάκαμψη των επενδύσεων, με αρωγούς τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και εμβληματικά έργα (π.χ. Ελληνικό), κάτι που συνεπάγεται την αυξημένη εισαγωγή κεφαλαιουχικών αγαθών.

Στην παρούσα συγκυρία, ωστόσο, η αβεβαιότητα σχετικά με τις επιδόσεις του εξωτερικού τομέα της ελληνικής οικονομίας είναι αυξημένη εξαιτίας των ακόλουθων παραγόντων: Πρώτον, της ανόδου του εμπορικού  προστατευτισμού σε παγκόσμιο επίπεδο, μετά την εκλογή του νέου προέδρου στις ΗΠΑ, καθώς και των γεωπολιτικών εντάσεων. Δεύτερον, της εκτίμησης για συνέχιση των ασθενικών ρυθμών οικονομικής μεγέθυνσης των σημαντικών εμπορικών εταίρων της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως η Γερμανία.

 Η πιθανή επιβολή δασμών από την κυβέρνηση των ΗΠΑ στις εισαγωγές προϊόντων από την Ε.Ε. εγκυμονεί τόσο άμεσους, όσο και έμμεσους κινδύνους για τον εξωτερικό τομέα της Ελλάδας. Οι πρώτοι φαίνεται ότι είναι περιορισμένοι, ενώ οι δεύτεροι είναι σημαντικότεροι. Αναφορικά με τις άμεσες επιδράσεις, μολονότι οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί την τελευταία τριετία, το ποσοστό τους επί των συνολικών εξαγωγών παραμένει σχετικά χαμηλό. Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές της χώρας μας προς τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 2,4 δισ. ευρώ το 2024, με το 23% αυτών να αφορούν εξαγωγές ορυκτών καυσίμων, ενώ ακολούθησαν τα τρόφιμα -κυρίως φρούτα και λαχανικά- και τα βιομηχανικά προϊόντα.

Από το 2022, οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ υπερβαίνουν τα 2 δισ. ευρώ, όταν την περασμένη δεκαετία διαμορφώθηκαν σε 1,1 δισ. ευρώ κατά μέσο όρο. Ωστόσο, το ποσοστό τους επί των συνολικών εξαγωγών αγαθών της χώρας παραμένει σχετικά χαμηλό (4,8%), μολονότι και αυτό βρίσκεται σε ανοδική πορεία. Σημειώνεται ότι, από το 2011 (με εξαίρεση το 2022), η Ελλάδα διατηρεί πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο με τις ΗΠΑ, το οποίο το 2024 διαμορφώθηκε περίπου σε 0,25 δισ. ευρώ.

Έλλειμμα Ισοζυγίου Αγαθών και ο «χρηματοδοτικός» ρόλος των ταξιδιωτικών εισπράξεων

Το έλλειμμα του ισοζυγίου αγαθών αυξήθηκε το περασμένο έτος σε 35,7 δισ. ευρώ, έναντι 33 δισ. ευρώ το 2023, με τη διεύρυνση να προέρχεται κατά 0,6 δισ. ευρώ από την αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου καυσίμων και κατά 2,1 δισ. ευρώ από τη διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών εκτός καυσίμων. Παρά το γεγονός ότι οι εισαγωγές αγαθών συνεχίζουν να αυξάνονται τόσο για καταναλωτικούς, όσο και για επενδυτικούς σκοπούς, είναι αξιοσημείωτη η άνοδος της αξίας των ελληνικών εξαγωγών τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα, παρά τη μικρή υποχώρηση το 2024, έχουν διπλασιαστεί σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία, γεγονός που οφείλεται τόσο στις εξαγωγές καυσίμων, όσο και στις εξαγωγές αγαθών εκτός καυσίμων. Παράλληλα, η συνεισφορά του τουρισμού στον περιορισμό του ελλείμματος του ΙΤΣ είναι σημαντική, με τις ταξιδιωτικές εισπράξεις να αυξάνονται κατά 5,4% το 2024, καλύπτοντας το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου κατά 61%. Το τελευταίο αυτό ποσοστό, το οποίο μειώθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια της πανδημικής και ενεργειακής κρίσης, έχει ανακάμψει σημαντικά, μολονότι δεν έχει επανέλθει στα προ της πανδημίας επίπεδα.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Τράπεζας της Ελλάδος, το έλλειμμα του ΙΤΣ αναμένεται να υποχωρήσει στο 6% του ΑΕΠ το 2025 και στο 5,2% του ΑΕΠ το 2026, έναντι εκτίμησης για 6,5% του ΑΕΠ το 2024.