Φυλή ινδιάνων σώζει τον «ιερό» κόνδορα από την εξαφάνιση

Μια συννεφιασμένη μέρα του Μαΐου του 2022, μετά από χρόνια έρευνας, ήρθε η ώρα για την ινδιάνικη φυλή Γιούροκ να δοκιμάσει αν οι κόνδορές της, που εκτρέφονταν σε αιχμαλωσία, ήταν έτοιμοι να ζήσουν στην άγρια ​​φύση. Δυο επιβλητικά πτηνά που είχαν αναπτύξει φιλική μεταξύ τους σχέση αφέθηκαν ελεύθερα.

Τα πουλιά στέκονταν με φανερή αμηχανία μπροστά από την ανοιχτή πόρτα του κλουβιού τους. Το ένα μετά το άλλο επιχειρούσαν μικρά βήματα μπροστά και πίσω, μέχρι που το ένα από αυτά πέταξε. Το δεύτερο ακολούθησε μερικά δευτερόλεπτα αργότερα. Για πρώτη φορά μετά από έναν αιώνα, «ιεροί» κόνδορες πετούσαν πάνω από τη γη των Γιούροκ, όπως αναφέρει ρεπορτάζ του BBC.

Το τμήμα Αγριας Ζωής της Φυλής των Γιούροκ προσπαθούσε τα τελευταία 16 χρόνια να επαναφέρει τα αρπακτικά πτηνά στην πατρίδα τους. Η ινδιάνικη φυλή θεωρεί τους κόνδορες ιερά ζώα και αναπόσπαστο τμήμα της ιστορίας της, αλλά επί 100 χρόνια τα πουλιά ήταν σχεδόν εξαφανισμένα στη Βόρεια Καλιφόρνια.

Οι κόνδορες της Καλιφόρνιας είναι τα μεγαλύτερα χερσαία πουλιά της Βόρειας Αμερικής, με άνοιγμα φτερών 2,9 μέτρα – σχεδόν το μέγεθος ενός μικρού αυτοκινήτου. Ζυγίζουν έως 11,5 κιλά ο καθένας και ταξιδεύουν σε αποστάσεις ως και 500 χλμ. την ημέρα αναζητώντας τροφή,  πετώντας με 80 χλμ. την ώρα.

Ιστορικά, το εύρος των περιοχών που κάλυπτε ο κόνδορας της Καλιφόρνιας εκτεινόταν από τη δυτική Πολιτεία των ΗΠΑ έως τη Φλόριντα στην Ανατολή, και από το Βόρειο Μεξικό μέχρι το βόρειο τμήμα του Δυτικού Καναδά. Αλλά το 1982 είχαν απομείνει στον πλανήτη μόλις 22 πτηνά. Το είδος τους είχε σχεδόν εξαφανιστεί από τη μολυβδίαση, το παράνομο κυνήγι και τη χρήση φυτοφαρμάκων, τα οποία εμποδίζουν την εκκόλαψη των αυγών τους.

Το αρχικό εμπόδιο για τη διάσωση του είδους ήταν η επιθυμία για μείωση της συμμετοχής του ανθρώπινου παράγοντα. Υπήρχαν σοβαρές ανησυχίες ότι η μεταφορά τους σε ζωολογικούς κήπους θα είχε ως αποτέλεσμα την εξαφάνισή τους. Παράλληλα, οι λόγοι της κατάρρευσης του πληθυσμού τους δεν ήταν ξεκάθαροι, οπότε υπήρχαν αμφιβολίες σχετικά με την επιτυχή εκτροφή τους σε καθεστώς αιχμαλωσίας.

Τελικά, το 1987, ολόκληρος ο εναπομείνας πληθυσμός των άγριων κονδόρων τοποθετήθηκε σε καθεστώς αναπαραγωγής σε αιχμαλωσία μέσω του Προγράμματος Ανάκτησης Κονδόρων της Πολιτείας της Καλιφόρνιας, σε μια προσπάθεια να σωθεί από την πλήρη εξαφάνιση. Οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι τα πουλιά δηλητηριάζονταν από πυρομαχικά με μόλυβδο που χρησιμοποιούσαν οι κυνηγοί. Ως αρπακτικά, τρέφονταν με πτώματα ζώων που περιείχαν θραύσματα των πυρομαχικών.

Μόλις ξεκίνησε το πρόγραμμα αναπαραγωγής στην Καλιφόρνια οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι οι κόνδορες αναπαράγονταν εξαιρετικά σε καθεστώς αιχμαλωσίας. Το επόμενο εμπόδιο στη διαδικασία διάσωσής τους ήταν οι τρόποι επαναφοράς τους στο φυσικό τους περιβάλλον, καθώς είναι είδος πολύ ευαίσθητο στις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Μέχρι να εμπλακεί η φυλή των Γιούροκ στη διαδικασία, η Πολιτεία της Καλιφόρνια είχε αρχίσει την επανεισαγωγή του κόνδορα στη φύση, με τον πρώτο νεοσσό να εκκολάπτεται σε εξωτερικό περιβάλλον το 2004. Τέσσερα χρόνια αργότερα περισσότεροι κόνδορες πετούσαν ελεύθεροι στη φύση παρά σε αιχμαλωσία – για πρώτη φορά από την έναρξη του πολιτειακού προγράμματος συντήρησής τους.

Το 2022 υπήρχαν 347 κόνδορες στην άγρια ​​φύση και 214 σε αιχμαλωσία. Αλλά οι προσπάθειες επικεντρώθηκαν κυρίως στην κεντρική Καλιφόρνια, στο Βόρειο Μεξικό και στην Αριζόνα – πολύ μακριά από τη γη των Γιούροκ, στα ομιχλώδη δάση με τα ερυθρόδενδρα των συνόρων της Καλιφόρνιας με το Ορεγκον.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν οι πρεσβύτεροι της φυλής συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν σε ποιες πρωτοβουλίες συντήρησης θα έπρεπε να επικεντρωθούν, πρώτοι στη λίστα τους ήταν οι σολομοί. Οι κόνδορες ήταν τα ζώα ξηράς που σύντομα ακολούθησαν. Τα επιβλητικά πτηνά εμφανίζονται σε περίοπτη θέση στις φυλετικές τελετές των Γιούροκ, καθώς θεωρούνται αγγελιοφόροι που μεταφέρουν προσευχές στους ουρανούς.

Αποφασισμένη να επαναφέρει τους κόνδορες στο φυσικό τους περιβάλλον, η φυλή ίδρυσε ένα πρόγραμμα συντήρησης άγριας ζωής το 2008, με κύριο στόχο την επανεισαγωγή τους. Απέκτησαν τέσσερα νεαρά πουλιά το 2022 από τον ζωολογικό κήπο του Ορεγκον, ο οποίος είχε εκθρέψει τους κόνδορες στις εγκαταστάσεις αναπαραγωγής του, και άλλα τρία από τον ζωολογικό κήπο του Λος Αντζελες.

Μετά από χρόνια συνεργασίας με το Πρόγραμμα Ανάκαμψης Κονδόρων της Καλιφόρνιας, ομοσπονδιακούς οργανισμούς και γενετιστές, η φυλή απελευθέρωσε τα δύο πρώτα πτηνά την άνοιξη του 2022. Οι πρεσβύτεροι της φυλής έδωσαν στο ζευγάρι παρατσούκλια – μια τελετουργική πρακτική που συνήθως προορίζεται για μέλη της κοινότητας που περνά σε ένα άλλο σημαντικό στάδιο της ζωής τους.

Το πουλί που πέταξε πρώτο ονομάστηκε «Point», που σημαίνει «αυτός που βγαίνει μπροστά» – ένα παραδοσιακό όνομα της φυλής για ηγέτες. Το δεύτερο πτηνό ονομάστηκε «Nesquik», που στην τοπική διάλεκτο σημαίνει «αυτός που επιστρέφει» – όνομα που σηματοδοτεί την επιστροφή των κονδόρων στο φυσικό τους τοπίο. Η φυλή τοποθέτησε μια διαδικτυακή κάμερα και εκατοντάδες μέλη της παρακολούθησαν την πρώτη πτήση του ζευγαριού μέσω ζωντανής ροής.

Στα επόμενα δύο χρόνια, και μέχρι σήμερα, οι Γιούροκ έχουν απελευθερώσει συνολικά 18 κόνδορες στη φύση, σε τέσσερα στάδια. Οι δύο πρώτοι άρχισαν να περιτριγυρίζουν την περιοχή από την οποία απελευθερώθηκαν, περιορίζοντας αρχικά τις εξερευνήσεις τους σε ακτίνα 50 χιλιομέτρων, αλλά πλέον πετούν έως και 150 χιλιόμετρα μακριά.

Η φυλή διαθέτει μια εγκατάσταση απελευθέρωσης και διαχείρισης για την παρακολούθηση των πτηνών στο άμεσο μέλλον, καθώς υπάρχουν πολλές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν προτού γίνουν πλήρως αυτοσυντηρούμενα. Τα πουλιά επιστρέφουν στην εγκατάσταση δύο φορές τον χρόνο για τσεκ-απ, ώστε να επιβεβαιωθεί ότι πηγαίνουν καλά, και για να ελέγξουν τους πομπούς GPS με τους οποίους είναι εφοδιασμένα.

Αυτή η εντατική διαδικασία είναι απαραίτητη εξαιτίας του μόνιμου κινδύνου έκθεσης των πτηνών στον μόλυβδο. Η μολυβδίαση παραμένει σημαντική απειλή για τους κόνδορες, αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί ιατρικά εφόσον εντοπιστεί εγκαίρως. Μια μελέτη του 2012 συνέλεξε δείγματα αίματος από κόνδορες που είχαν απελευθερωθεί στη φύση και διαπίστωσε ότι το 30% των δειγμάτων είχαν ενδείξεις έκθεσης σε μόλυβδο.

Το 2019 η Καλιφόρνια απαγόρευσε τη χρήση πυρομαχικών μολύβδου σε ζώα, αλλά η αγορά τους είναι νόμιμη για άλλες χρήσεις, όπως η σκοποβολή. Σε κάθε περίπτωση, παραμένει εξαιρετικά δύσκολο να πιστοποιηθεί ο βαθμός χρήσης τους από τους κυνηγούς.

. . .