Πώς θα καταλάβετε ότι μετατρέπεται σε χρόνιο πρόβλημα

Προσοχή και εντατική φροντίδα χρειάζονται τα άτομα με πόνο στη μέση που διαρκεί περισσότερο από ενάμιση μήνα, καθώς διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να μετατραπεί η οσφυαλγία τους σε χρόνια κατάσταση.

Σε πρόσφατη ανασκόπηση μελετών διαπιστώθηκε ότι τα άτομα με οξεία και υποξεία οσφυαλγία παρουσιάζουν μέσα στις πρώτες 6 εβδομάδες βελτίωση του πόνου και των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν εξαιτίας του.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο πόνος στη μέση θεωρείται οξύ πρόβλημα όταν διαρκεί λιγότερο από 6 εβδομάδες. Όταν η οσφυαλγία διαρκεί από 6 έως 12 εβδομάδες θεωρείται υποξεία κατάσταση. Και όταν υπερβεί τις 12 (φθάνοντας έως τις 52) είναι επίμονη/χρόνια.

Η ανασκόπηση δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Canadian Medical Association Journal. Όπως αναφέρουν οι ερευνητές, υπάρχει ένα ποσοστό ασθενών με υποξεία οσφυαλγία, οι οποίοι αναρρώνουν με πολύ αργό ρυθμό. Επειδή τα συμπτώματά τους είναι πολύ πιθανό να μετατραπούν σε χρόνια και να μην βελτιώνονται σημαντικά με την πάροδο του χρόνου, είναι απαραίτητος ο εντοπισμός τους και η εντατικοποίηση της φροντίδας τους, ούτως ώστε να αποτραπεί αυτή η εξέλιξη.

Ο πόνος στη μέση είναι πολύ συχνό σύμπτωμα. Υπολογίζεται ότι περισσότερα από 600 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως τον εκδηλώνουν κάθε χρόνο. Ο πόνος μπορεί να προέρχεται από οποιαδήποτε δομή της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, όπως από:

• Οστά
• Αρθρώσεις
• Μυς
• Τένοντες
• Συνδέσμους
• Νεύρα

Η οσφυαλγία μπορεί να εκδηλωθεί σε άτομα κάθε ηλικίας. Είναι όμως συχνότερη στις ηλικίες μεταξύ 30 και 50 ετών, ιδίως σε όσους δεν γυμνάζονται συστηματικά. Και αυτό διότι σε τέτοια περίπτωση οι μύες δεν είναι αρκετά ισχυροί ώστε να μπορούν να στηρίξουν επαρκώς τη σπονδυλική στήλη.

Οι παράγοντες κινδύνου

Όπως εξηγεί ο εξηγεί ο χειρουργός σπονδυλικής στήλης δρ Κωνσταντίνος Σταραντζής, διευθυντής Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης & Σκολίωσης στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, οι συχνότερες αιτίες που προκαλούν πόνο στη μέση είναι:

• Το αυξημένο σωματικό βάρος
• Η επανειλημμένη άρση βαρέων αντικειμένων
• Η κακή  στάση σώματος
• Το κάπνισμα (μειώνει τη ροή αίματος στους μεσοσπονδύλιους δίσκους)

Η γενετική επίσης παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς ευθύνεται για την εμφάνιση ορισμένων παθήσεων, όπως η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, προσθέτει.

Μερικές φορές, ο πόνος προκαλείται από συγκεκριμένο λόγο, όπως από τραυματισμό ή πάθηση (δισκοκήλη, στένωση, οστεοπόρωση, κ.ά). Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, είναι μη ειδικός, δηλαδή δεν έχει διασαφηνιστεί η αιτία που τον προκαλεί. Είναι συχνά αποτέλεσμα απλής καταπόνησης.

Η έναρξη του πόνου στη μέση διαφέρει από άτομο σε άτομο, ενώ διαφοροποιείται και από περιστατικό σε περιστατικό στον ίδιο ασθενή. Μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά, μετά από μια κακή κίνηση ή λανθασμένη στάση σώματος ή άρσης βάρους, ή σταδιακά. Άλλοτε είναι ήπιος και υποφερτός και άλλοτε ανυπόφορος, αναφέρει ο δρ Σταραντζής.

Η υποχώρησή του έχει, επίσης, μεγάλη χρονική διακύμανση, από λίγες ημέρες έως εβδομάδες, ή πολύ περισσότερο. Οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν σε λίγες εβδομάδες. Στο 90% περίπου των περιπτώσεων ο πόνος είναι προσωρινός. Όμως, το 50% των ανθρώπων που βιώνουν πόνο στη μέση θα υποτροπιάσουν εντός ενός έτους.

Η κατανόηση της κλινικής πορείας της οσφυαλγίας είναι απαραίτητη για τον εντοπισμό των ασθενών που κινδυνεύουν να μονιμοποιηθεί ο πόνος που νιώθουν, ώστε να λάβουν τις σωστές θεραπευτικές αγωγές και συμβουλές.

Η επίμονη/χρόνια οσφυαλγία

Η νέα ανασκόπηση βασίστηκε σε 95 προγενέστερες μελέτες, στις οποίες είχαν συμμετάσχει χιλιάδες πάσχοντες από οξεία, υποξεία ή επίμονη/χρόνια οσφυαλγία.

Όπως έδειξε η ανασκόπηση, οι ασθενείς με επίμονη/χρόνια οσφυαλγία είχαν υψηλά επίπεδα πόνου και αναπηρίας που ελάχιστα βελτιώνονταν με την πάροδο του χρόνου.

Οι περισσότεροι άλλοι ασθενείς άρχιζαν να βελτιώνονται μέσα στις πρώτες 6 εβδομάδες. Εν τούτοις, σημαντικός αριθμός πασχόντων από υποξεία οσφυαλγία είχαν συνεχή πόνο και σωματικές δυσκολίες.

Ο εντοπισμός αυτών και η λήψη αυξημένης φροντίδας αποτελεί το καταληκτικό σημείο της μελέτης, ώστε να επισπευστεί η ανάρρωσή τους και να αποφύγουν να καταστεί ο πόνος στη μέση τους χρόνιο πρόβλημα.

Πώς αντιμετωπίζεται

Ο μη ειδικός πόνος στη μέση μπορεί να αντιμετωπιστεί με συντηρητικά και με επεμβατικές τεχνικές. Στη συντηρητική αντιμετώπιση συμπεριλαμβάνονται φάρμακα, όπως:

• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη που λαμβάνονται από το στόμα
• Μυοχαλαρωτικά ή/και
• Τοπικά αναλγητικά

Άλλοι συντηρητικοί τρόποι αντιμετώπισης είναι η ανάπαυση (όχι ακινησία αλλά περιορισμένη δραστηριότητα) και η ζέστη. Η φυσικοθεραπεία είναι πολύτιμη τόσο για την ανάρρωση από ένα επεισόδιο όσο και για την πρόληψη της υποτροπής, καθώς:

• Ενισχύει τους μυς της πλάτης και της κοιλιάς
• Βελτιώνει την ευλυγισία
• Εκπαιδεύει τον ασθενή να στέκεται και να κάθεται ευθυγραμμίζοντας σωστά το σώμα του, ώστε να μην καταπονείται η μέση του

Για τον πόνο που δεν βελτιώνεται με συντηρητικούς τρόπους, υπάρχουν επεμβατικές τεχνικές. Μπορεί να γίνουν εγχύσεις φαρμάκων στη σπονδυλική στήλη (ενδοτρηματικές, περινευρικές, επισκληρίδιες). Οι εγχύσεις στοχεύουν στη μείωση του οιδήματος και της φλεγμονής των νωτιαίων νεύρων, εξηγεί δρ Σταραντζής.

Οι εγχύσεις γίνονται σε μη νοσηλευόμενους ασθενείς, χωρίς νάρκωση, υπό ακτινολογική καθοδήγηση. Η διάρκεια της διαδικασίας δεν ξεπερνάει συνολικά τα 10 λεπτά. Η επανάληψη αυτών των εγχύσεων επιτρέπεται σε άτομα που δεν μπορούν να χειρουργηθούν, ανεξαρτήτως λόγου. Υπάρχει όμως περιορισμός στον αριθμό ανά έτος.

Σε ποιους ασθενείς συνιστάται επέμβαση

Οι ασθενείς με ειδικό πόνο (όταν δηλαδή είναι γνωστή η αιτία) αντιμετωπίζονται με παρόμοιους τρόπους, αλλά έχουν και μία ακόμα, τελική επιλογή: τη χειρουργική επέμβαση. Αυτή δίνει οριστική λύση στον πόνο και τις καθημερινές δυσκολίες αυτοεξυπηρέτησης που προκαλεί. Το είδος της επέμβασης εξαρτάται από την πάθηση.

Το κυριότερο, όμως, που πρέπει να έχουν υπ’ όψιν όσοι βιώνουν πόνο στη μέση είναι ότι πρέπει να απευθύνονται στον εξειδικευμένο χειρουργό σπονδυλικής στήλης όταν ο πόνος διαρκεί περισσότερες από δύο έως τρεις εβδομάδες. Εκείνος θα αξιολογήσει τους ασθενείς και θα πραγματοποιήσει κλινικές και απεικονιστικές εξετάσεις για να προσδιορίσει την αιτία του πόνου και να συστήσει την κατάλληλη θεραπεία.

«Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να επισπεύσει την οριστική θεραπεία και να τους απαλλάξει από επαναλαμβανόμενα περιστατικά που έχουν αναπόφευκτα επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής τους», καταλήγει ο δρ Σταραντζής.

Φωτογραφία: iStock