Οι πρώτες αντιδράσεις της αγοράς μετά τη βόμβα ΣτΕ για το ΝΟΚ

Αντισυνταγματικές έκρινε η Ολομέλεια του Συμβουλίου Επικρατείας διατάξεις του νέου οικοδομικού κανονισμού, μετά από προσφυγές για σημαντικές αλλοιώσεις στο οικιστικό περιβάλλον, οι οποίες προκύπτουν από την αύξηση στο ύψος των κτηρίων. Η απόφαση αφορά εκατοντάδες ακίνητα σε όλη τη χώρα.

«Είναι μια υπόθεση που απασχολεί πραγματικά τα τρία τελευταία χρόνια την ελληνική κοινωνία, γιατί δεν είναι μόνο κατασκευαστικός κλάδος. Είναι πολλοί άνθρωποι που ασχολούνται με την οικοδομή», τόνισε ο Ανδρέας Παπαπετρόπουλος, δικηγόρος ο οποίος έχει εμπλακεί ενεργά ως νομικός σε αυτή την υπόθεση που έφτασε στο ΣτΕ.

Μιλώντας στην εκπομπή του ΕΡΤNews «Συνδέσεις», ο κ. Πετρόπουλος σημείωσε ότι έχουμε μια πρωτοφανή διαδικασία, γι’ αυτό ενδεχομένως είναι και δύσκολο να γίνει κατανοητό. «Για πρώτη φορά το ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της χώρας λειτούργησε με τέτοια ταχύτητα. Αυτό είναι αναμφισβήτητα θετικό και πρέπει να χαιρετίσουμε την ταχύτητα. Δηλαδή η δίκη έγινε 11/10 και χθες, δύο μήνες μόλις μετά, έχουμε ανακοίνωση για την απόφαση», δήλωσε.

«Ο νέος οικοδομικός κανονισμός δίνει στους κατασκευαστές τη δυνατότητα να αυξάνουν το ύψος του κτηρίου και τη δόμηση, εφόσον εξασφαλίζουν κάποια περιβαλλοντικά οφέλη, δηλαδή μειώνουν την κάλυψη του κτηρίου και αυξάνουν την ενεργειακή του απόδοση. Εξασφαλίζουν δηλαδή Α+ ενεργειακή κλάση, αυξάνουν τους ακάλυπτους χώρους, δημιουργούν εν δυνάμει κάποιους ακάλυπτους χώρους και μπορούν να συνεισφέρουν και στους κοινόχρηστους», εξήγησε ο κ. Παπαπετρόπουλος.

«Υπάρχουν και χώροι που χτίζονται αλλά δεν προσμετρώνται στον συντελεστή δόμησης. Αυτό ενδεχομένως δημιουργεί κάποια επιβάρυνση στη δόμηση. Όμως στο σύνολό του φιλοδοξούσε ο νομοθέτης να δώσει ένα περιβαλλοντικό αποτύπωμα και να δημιουργήσει σύγχρονα, ενεργειακής απόδοσης κτήρια», τόνισε και εξήγησε πώς φθάσαμε στην απόφαση του ΣτΕ:

«Ξεκινάμε από το 2022. Το προσβάλλει ο Δήμος Αλίμου. Βγαίνουν κάποιες αποφάσεις το 2024 του 5ου τμήματος και επειδή διακρίνουν μια αντισυνταγματικότητα, ότι αντίκειται στο άρθρο 24 για την περιβαλλοντική προστασία, για το οικιστικό κεκτημένο, παραπέμπουν στην Ολομέλεια για να αποφανθεί οριστικά. Η Ολομέλεια συνεδριάζει 11/10 και χθες έχουμε την ανακοίνωση του προέδρου του δικαστηρίου, που λέει ότι ο νόμος κρίνεται αντισυνταγματικός».

«Μετά το 19 μπορεί να γίνει σωρευτική εφαρμογή, δηλαδή κάποιος κατασκευαστής να εφαρμόσει όλα τα κίνητρα και να προσαυξήσει και 2 και 3 μέτρα το ύψος και να αυξήσει και τη δόμηση. Αυτό κρίθηκε αντισυνταγματικό», σημείωσε.

Από πλευράς του, ο δήμαρχος Αλίμου Ανδρέας Κονδύλης εξήγησε τι ήταν αυτό που έκανε τον δήμο να πάει στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο. «Εμείς είδαμε μέσα στην πόλη μας να ανεγείρονται κτήρια τα οποία εξείχαν εμφανώς και πολύ έντονα από το υπόλοιπο ανάγλυφο. Δηλαδή η πόλη μας έχει μια σχετικά ήπια και ποιοτική δόμηση. Και ξαφνικά είδαμε μέσα από τον αστικό ιστό να ξεπροβάλλουν ορισμένες οικοδομές, οι οποίες είχαν πολύ μεγάλη διαφορά στο ύψος σε σχέση με τα γειτονικά τους κτήρια».

«Αυτό μάς κίνησε την περιέργεια και αυτό προκάλεσε και κοινωνική αντίδραση, γιατί ο κόσμος θεώρησε και σωστά θεώρησε, ότι υποβαθμίζεται και η ποιότητα της ζωής του και η αξία της περιουσίας του και η καθημερινότητά του. Εν πάση περιπτώσει, δηλαδή αυτό που έχουμε κερδίσει ως πόλη, να έχουμε ένα επίπεδο ποιότητας ζωής, το χάνουμε. Ψάξαμε ακριβώς τι έχει συμβεί. Προσπαθήσαμε στην αρχή μέσα από διαδικασίες διοικητικές, πολεοδομικές, να βάλουμε ένα φρένο στην κατάσταση αυτή. Δεν γινόταν και ο μονόδρομος πια ήταν η προσφυγή στη διοικητική δικαιοσύνη».

«Δεν μπορεί να μετράει ως φυτεμένο δώμα η πισίνα στην ταράτσα. Ήρθε λοιπόν και είπε εχθές το Συμβούλιο της Επικρατείας ότι η πισίνα στην ταράτσα πρέπει να είναι δόμηση κι όχι επειδή κάνεις δήθεν φυτεμένο δώμα να παίρνεις ύψος και να χτίζεις. Ή για παράδειγμα δεν μπορώ να χτίζω μεζονέτα μέσα στην πολυκατοικία και στη μεζονέτα, ο εσωτερικός της όροφος να μη μετράει καθόλου στον συντελεστή δόμησης. Για να καταλάβετε, με παράδειγμα, έχουμε προσβάλει μία οικοδομή η οποία έγινε σε οικόπεδο που δικαιολογούσε να χτίσει 560 τετραγωνικά μέτρα και το κτήριο που τελικά φτιάχνεται, που έβγαλε άδεια ο κατασκευαστής, είναι σχεδόν 1.000 τετραγωνικά μέτρα. Μιλάμε για μία κατάχρηση η οποία διαταράσσει την πολεοδομική οργάνωση της περιοχής. Η περιοχή μπήκε στο σχέδιο. Κόπηκαν οικόπεδα τα οποία είχαν συγκεκριμένο ύψος και συγκεκριμένο συντελεστή. Άρα προβλέψαμε αντίστοιχα σχολεία, πλατείες, χώρους στάθμευσης, χώρους άθλησης, παιδικές χαρές», πρόσθεσε ο κ. Κονδύλης.

Σε ερώτηση για το αν ισχύει η απόφαση για όσους έχουν ξεκινήσει να χτίζουν στον Άλιμο απάντησε: «Γίνεται μια διάκριση στην ανακοίνωση. Πρέπει βέβαια να διαβάσουμε την απόφαση με προσοχή. Είναι διαφορετικά για τις άδειες που έχουν ήδη προσβληθεί. Εμείς, ας πούμε, στην πόλη έχουμε προσβάλει περίπου 30 κτήρια. Αυτά τα κτήρια αντιλαμβάνεστε ότι θα έχουν πρόβλημα. Έχουν ήδη σταματήσει κάποια με ασφαλιστικά μέτρα».

Από πλευράς του ο Μιχάλης Καλογιάννης, Αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Τοπογράφων, τόνισε ότι το ΣτΕ πήρε μια απόφαση που θύμιζε λίγο τον Δαίδαλο και τον Ίκαρο.

«Όσο πιο ψηλά πηγαίναμε καιγόμασταν, άρα όσο αυξήθηκαν υπερβολικά όλα αυτά τα πολεοδομικά κίνητρα που είχαν δοθεί στην αρχή, ουσιαστικά δημιούργησαν και τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν. Απ’ ό,τι φαίνεται, το σκεπτικό της απόφασης θυμίζει λίγο και την εκτός σχεδίου δόμηση. Δηλαδή δεν μπορεί οι υπηρεσίες δόμησης να δίνουν τόσο μεγάλα κίνητρα, γιατί στην ουσία η πολεοδόμηση και τι χτίζεται είναι η αρμοδιότητα του κεντρικού κράτους. Αυτή ήταν η ουσία. Η απόφαση λέει ότι δεν κρίνουμε αν είναι λάθος οι διατάξεις. Κρίνουμε στην ουσία ότι δεν μπορεί με βάση το Σύνταγμα οι υπηρεσίες δόμησης να εκδίδουν, να αλλάζουν τόσο πολύ αυτό που έχει κριθεί ως τι μπορεί να χτιστεί και τι όχι».

Τα ερωτήματα που θέτει το ΤΕΕ

Με αφορμή την ανακοίνωση του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με την υπό έκδοση απόφαση για την υπόθεση των κινήτρων του Νέου Οικοδομικού κανονισμού, ο Πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός έκανε την ακόλουθη δήλωση:

Σε μια δημοκρατία οι αποφάσεις της δικαιοσύνης γίνονται σεβαστές και πρέπει να εφαρμόζονται. Αυτό δεν τις κάνει apriori σωστές, αλλά αυτή είναι η δημοκρατική επιλογή.

Ωστόσο δεν τιμά τους θεσμούς της δημοκρατίας μας η κατάργηση σημαντικών διατάξεων, σχεδόν το σύνολο των κινήτρων του οικοδομικού κανονισμού, που αφορούν σχεδόν σε όλους τους πολίτες της χώρας με δελτίο τύπου από Ανώτατο Δικαστήριο και όχι με την Απόφαση του και το σκεπτικό της.

Η ανακοίνωση του Προέδρου του ΣτΕ αναφέρεται συνοπτικά τόσο σε θέματα συνταγματικότητας όσο και αντισυνταγματικότητας διατάξεων του ΝΟΚ. Το ΣτΕ, όπως αναφέρει η ανακοίνωση, δεν κρίνει το περιεχόμενο των διατάξεων των κινήτρων του ΝΟΚ επί της ουσίας τους αλλά επί της διαδικασίας που αυτά εφαρμόζονται. Και η ουσία, υποστηρίξαμε και συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε στο ΤΕΕ, είναι επιστημονικά σωστή, σύγχρονη και αναγκαία.

Ως θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της Πολιτείας εξηγήσαμε στην κοινωνία και τη δικαιοσύνη τους πραγματικούς, ουσιαστικούς, επιστημονικούς και τεκμηριωμένους λόγους που τα κίνητρα του ΝΟΚ είναι απαραίτητα για να βελτιωθεί η ζωή και να προστατευθεί η περιουσία των πολιτών, με παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος και αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης.

Πρακτικά, η ανακοίνωση του ΣτΕ αναφέρεται μεν σε αντισυνταγματικότητα του συστήματος ορισμένων διατάξεων του ΝΟΚ περί κινήτρων, αλλά σημειώνει ότι αντίκεινται στο Σύνταγμα, όχι, κατ’ αρχήν, εξαιτίας του περιεχομένου τους, αλλά για τον λόγο ότι παρέχεται με τις διατάξεις αυτές, απ’ ευθείας στις υπηρεσίες δόμησης, η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση, και μάλιστα ουσιώδη, από τους ισχύοντες κατά το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης. Δε θα μπορούσε προφανώς κανείς να αρνηθεί ότι οι περιβαλλοντικές προβλέψεις του ΝΟΚ είναι απαραίτητες σε μια περίοδο κλιματικής κρίσης, όπως άλλωστε αποδεικνύει και η μελέτη του ΤΕΕ που κατατέθηκε στο ΣτΕ.

Επίσης το Συμβούλιο της Επικρατείας, σύμφωνα την ανακοίνωση του Προέδρου του, «έκρινε ότι τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας πρέπει να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει πριν από την παρούσα ανακοίνωση. Ο περιορισμός των αποτελεσμάτων της αντισυνταγματικότητας δεν καταλαμβάνει εκκρεμείς δίκες», ικανοποιώντας έτσι την ασφάλεια δικαίου, την αρχή της προβλεψιμότητας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης των διοικουμένων. Τα ερωτήματα που τίθενται στο σημείο αυτό είναι τα παρακάτω:

• Είναι δίκαιο σε δύο όμοια γειτονικά οικόπεδα με την ίδια εφαρμογή του ΝΟΚ στα οποία έχουν ξεκινήσει οι εργασίες, στο ένα να ολοκληρωθούν οι εργασίες επειδή δεν έχει γίνει προσφυγή και το άλλο στο οποίο έχει γίνει προσφυγή να μην μπορεί να οικοδομηθεί σύμφωνα με την άδεια που νόμιμα εκδόθηκε και να είναι αβέβαιο το μέλλον του;
• Είναι δίκαιο να μπορεί να ολοκληρωθεί μια οικοδομή που μόλις ξεκίνησε σύμφωνα με την οικοδομική άδεια, αλλά το γειτονικό με την ίδια άδεια που βρίσκεται σε λιγότερο προχωρημένο στάδιο να πρέπει παραμείνει ημιτελής με αβέβαιο μέλλον;
• Είναι δίκαιο σε ένα οικόπεδο με νόμιμη οικοδομική άδεια να μπορεί να ολοκληρωθούν οι εργασίες επειδή ξεκίνησαν την 11/12/2024, ενώ στο διπλανό με ίδια οικοδομική άδεια ο πολίτης να μην μπορεί να εφαρμόσει τη νόμιμη οικοδομική άδεια επειδή ξεκίνησε τις εργασίες στις 12/12/2024, δηλαδή μια ημέρα αργότερα, μετά από δελτίο τύπου του ΣτΕ, δηλαδή χωρίς να υπάρχει καν η δημοσίευση της απόφασης;
• Είναι αυτή η εφαρμογή της ασφάλειας δικαίου, της αρχή της προβλεψιμότητας και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης των διοικουμένων;

Επειδή όπως αναφέρθηκε εξαρχής δεν έχει εκδοθεί η απόφαση του ΣτΕ, ελπίζουμε σε αυτή να αποτυπωθεί το δίκαιο για όλους τους πολίτες και η εφαρμογή των παραπάνω αρχών που ορθά προβλέπει το Σύνταγμα της Χώρας.

Και πρέπει όλοι να μελετήσουμε ουσιαστικά την απόφαση για να καταλάβουμε το σκεπτικό του δικαστηρίου. Επομένως, μέχρι τότε, κάθε επί της ουσίας τοποθέτηση, αφού δεν γνωρίζουμε ούτε το πλήρες σκεπτικό ούτε το πλήρες διατακτικό της απόφασης, είναι χωρίς βάση.

Η Πολιτεία συνολικά οφείλει να μεριμνήσει ώστε οι επιλογές που γίνονται στο αστικό περιβάλλον καλύπτουν τις ανάγκες της κοινωνίας και τα ζητούμενα όχι μόνο του σήμερα αλλά και του αύριο, άρα και τα δικαιώματα των επόμενων γενεών. Τα δικαιώματα των πολιτών σήμερα και αύριο.